knipsels

In Wageningen wordt koortsachtig gewerkt aan een nieuwe manier van wetenschap bedrijven. Laboratoriumonderzoek is uit den boze. Er wordt alleen maar literatuur geanalyseerd die aansluit bij wat we willen horen. Onzin, zult U denken. Toch is dat mijn conclusie na lezing van een interview van bijenexpert Tj. Blacquiere in dagblad Trouw. Vorige week bracht een groep onderzoekers onder leiding van Blacquiere een literatuurstudie uit. Er is geen relatie gevonden tussen het middel imidacloprid en de bijensterfte. Wel in het laboratorium, maar in veldonderzoeken is geen oorzakelijk verband vastgesteld. Wat? Lees ik dat goed? Inderdaad. "In laboratoria is wel degelijk een effect van deze middelen op bijen gezien. Maar het verdwijnen van bijenvolken hangt op geen enkele manier same met het gebruik van neonicotinen in het veld." Maar.... dat is revolutionair! Als dit de wetenschappelijke norm wordt, zijn we gauw klaar. Stel je voor: medicijn X werkt bij ratten heel goed tegen de ernstige ziekte Y, waaraan duizenden mensen lijden. Maar dat was een laboratoriumproef, dus gaan we daar niet mee door. Wetenschappers die zo naar hun vak kijken, graven hun eigen graf.

Het beeld is overal in Nederland hetzelfde: het gaat niet goed met de weidevogels. Het weidevogelbeheer is een drama geworden met instanties die zichzelf in standhouden. En met boeren die er hun vaste kosten per hectare van betalen. Dat hele systeem gaat onderuit. Akkerranden zijn mooi, maar hebben weinig ecologisch rendement. Het weidevogelbeheer is bij de landbouw niet in goede handen." Genadeloos velde de Groninger weidevogeldeskundige Ben Koks zaterdag in een paar zinnen een vernietigend oordeel over 25 jaar zwaar gesubsidieerd agrarisch weidevogelbeheer. Ondanks die dure subsidies daalde het aantal weidevogels in Nederland schrikbarend.

Het zenuwgif imidacloprid, dat veel in de land- en tuinbouw wordt gebuikt, tast de ontwikkeling van de hersenen van nog ongeboren kinderen aan. De intelligentie kan daar onder lijden. Wetenschappers leiden dat af uit recent Japans onderzoek. Het gevaar voor het menselijk zenuwstelsel wordt volgens hen ernstig onderschat. De maximale norm moet duizend keer scherper.

Niet alleen de tuinders, maar ook de bijenhouders zijn boos over het voornemen om milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen eerst voor veel geld te laten toetsen, terwijl tegelijkertijd chemische bestrijdingsmiddelen wel zijn toegelaten. Bijenhouders roepen iedereen op in de pen te klimmen om Den Haag op andere gedachten te brengen. Zowel het CDA als de Partij voor de Dieren hebben de zaak al aan de kaak gesteld in de Tweede Kamer. Ze vinden dat met de huidige voorstellen de Nederlandse landbouw volledig afhankelijk van gif wordt. De bijen leggen het loodje als vanaf 1 juli alleen nog maar chemische bestrijdingsmiddelen, zoals Imidacloprid, zijn toegestaan. Esther Ouwehand van de PvdD zegt: „Het is onbegrijpelijk dat de overheid de toelating van milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen intrekt. Als we de bij verliezen, verliezen we ons voedsel: Bleker moet opkomen voor boeren, tuinders en burgers die gifvrij willen werken.”

De weidevogels in het Vechtdal krijgen het nog moeilijker. Het aantal loopt elk jaar al terug, maar de vogels dreigen nu ook nog de dupe te worden van de opheffing van weidevogelvereniging Avereest. De vereniging is actief in Hardenberg, Staphorst, Dalfsen en Ommen en beschermt een oppervlakte van zo'n 4.200 hectare. Onlangs besloot de provincie de jaarlijkse subsidie stop te zetten.

Onlangs heeft Wageningen Universiteit, onderdeel van Wageningen UR, dr.ir. Michiel Wallis de Vries benoemd tot buitengewoon hoogleraar Ecologie en bescherming van insecten. Het gaat om een nieuwe leerstoel bij de leerstoelgroep Entomologie van de universiteit. De leerstoel wordt gefinancierd door De Vlinderstichting, waar Wallis de Vries ook werkzaam is als senior projectleider. De leerstoel van prof. Wallis de Vries is in het leven geroepen om door kennisontwikkeling de achteruitgang van dagvlinders om te buigen tot duurzaam herstel. Insecten vertegenwoordigen de grootste soortenrijkdom op aarde en er zijn aanwijzingen dat het verlies aan biodiversiteit onder insecten sneller verloopt dan bij andere soorten. Insecten vervullen belangrijke ecologische functies. Er is daarom reden om in het onderwijs en onderzoek meer aandacht te besteden aan insecten, en meer in het bijzonder dagvlinders, bij de bescherming van de biodiversiteit.

Vraag met verzoek om schriftelijk antwoord E-001297/2012
aan de Commissie
Artikel 117 van het Reglement
Pavel Poc (S&D), Karin Kadenbach (S&D), Kriton Arsenis (S&D), Janusz Wojciechowski (ECR), Kartika Tamara Liotard (GUE/NGL), Nikolaos Chountis (GUE/NGL), Giommaria Uggias (ALDE), Bas Eickhout (Verts/ALE), Sabine Wils (GUE/NGL), Csaba Sándor Tabajdi (S&D), Marisa Matias (GUE/NGL), Andrea Zanoni (ALDE), Sergio Paolo Frances Silvestris (PPE) en Alojz Peterle (PPE)
Betreft: Neonicotinoïden en de gezondheid van honingbijen

De toxicoloog Henk Tennekes heeft op 28-02-2012 een klacht ingediend bij de Raad van Bestuur van Wageningen Universiteit. Volgens de Notitie Wetenschappelijke Integriteit (over normen van wetenschappelijk onderzoek) van 2001 moet het selectief weergeven van resultaten, met name het weglaten van ongewenste uitkomsten worden beschouwd als een inbreuk op de wetenschappelijke integriteit (bijlage). Naar zijn oordeel heeft dr. Tjeerd Blacquiere van Plant Research International met een recente publicatie in het tijdschrift Ecotoxicology zich hieraan schuldig gemaakt. De auteurs van dit artikel beweren alle deugdelijke zogenoemde peer reviewed artikelen van de afgelopen 15 jaar te hebben uitgeplozen op aanwijzingen dat met name het gif neonicotine een hoofdrol zou spelen in de bijenkwestie, en komen tot de conclusie dat het verdwijnen van bijenvolken op geen enkele manier samenhangt met het gebruik van neonicotinen in het veld. Naar het oordeel van Tennekes hebben Blacquiere c.s. echter het doel van literatuuronderzoek (een betrouwbaar en volledig overzicht te krijgen van de literatuur die over een bepaald onderwerp is gepubliceerd) flagrant geschonden door een aantal belangwekkende publicaties, die tot nieuwe (en zeer verontrustende) inzichten over de risico's van neonicotinoiden voor insecten en andere geleedpotigen hebben geleid, volkomen te negeren. In de literatuurstudie van Tjeerd Blacquiere et al., die ook aan de Tweede Kamer is aangeboden, wordt vastgesteld dat de NOEL (no-observable-effect-level) voor imidacloprid bij 20 ppb ligt, maar de ontdekking van Tennekes toont aan dat zelfs een 100-voudig geringere concentratie (0, 2 ppb) nog sterfte binnen de levensverwachting van honingbijen veroorzaakt. De werkelijke risico's worden in Blacquiere's literatuurstudie dus schromelijk onderschat.

De meeste bijenhouders hoeven er niet van te worden overtuigd dat bestrijdingsmiddelen, en in het bijzonder de neonicotinoide insecticiden, de oorzaak zijn van de massale bijenvolksterfte van de laatste jaren. Door de druk van een sterke bijenhoudersvereniging en verscheidene invloedrijke milieu-organisaties is er in de V.S. veel onderzoek verricht naar de oorzaken van de sterk verhoogde bijenvolksterfte, maar het is toch een zeer frustrerende tijd voor bijenhouders geweest. Voor een buitenstaander leek het er op dat de projecten het doel hadden alle mogelijke oorzaken uit te sluiten alvorens naar de rol van bestrijdingsmiddelen te kijken. Dat was zo ongeveer het laatste waarvoor men belangstelling leek te hebben. Het rapport van de begeleidingscommissie van het Amerikaanse bijenvolksterfte onderzoek is in dat opzicht zeer interessante lectuur (www.ars.usda.gov/is/br/ccd/ccdprogressreport2010.pdf). Iedereen is het er over eens dat de bijen ziek zijn, maar dat komt toch zeker doordat wij de bijen door het hele land rijden of door ondervoeding? Het is alsof je een lange spiraal volgt met in het centrum de roos. Je weet waar de reis naar toe behoort te gaan, maar ze willen allereerst de hele spiraal langs voordat ze de roos treffen.

De stille crisis in de Europese biodiversiteit kost de EU 450 miljard euro. Per jaar. D66-Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy, speciaal rapporteur Biodiversiteit van het Europees Parlement, dringt in zijn conceptrapport aan op het No Net Loss principe: wie schade toebrengt aan de natuur, moet dat compenseren. Gerbrandy leidt het onderzoek van het Europees Parlement naar de strategie die het verlies aan biodiversiteit in 2020 minstens tot stilstand moet brengen. "Een kwart van de planten en dieren in Europa dreigt uit te sterven", aldus Gerbrandy bij de presentatie van zijn conceptrapport. "De vernietiging van de natuur kost jaarlijks zo'n 3 procent economische groei. Toevallig precies het bedrag dat Europa wanhopig bij elkaar zoekt voor het reddingsfonds van de euro. Maar dan jaar in, jaar uit."