Iedereen kende 'm. Het voorjaar begon met zijn deuntje, iedereen floot dat riedeltje mee. En nu staat-ie op de Rode Lijst." De constatering van Ruud Foppen over de veldleeuwerik Alauda arvensis komt er met enige verbazing uit. Het hoofd onderzoek van SOVON Vogelonderzoek Nederland en medesamensteller van de Vogelbalans 2008 noemt de teloorgang van het oer-Hollandse zangvogeltje 'gigantisch'.
De European Bird Census Council (EBCC) meldt dat de achteruitgang van boerenlandvogels in Europa doorgaat – de halvering van het aantal veldleeuweriken Alauda arvensis in 25 jaar tijd ligt op het gemiddelde. Doortastende actie is geboden. ‘Maar,’ zegt Jet-Anne Vos van Vogelbescherming Nederland, ‘het dreigt mis te lopen’. Volgens Vogelbescherming komt dat vooral omdat het geld voor agrarisch natuurbeheer (25 miljoen euro) sinds dit jaar wordt verdeeld over de provincies.
Het gaat slecht met vogeldiversiteit in Nederland. De kemphaan Philomachus pugnax, velduil Asio flammeus, draaihals Jynx torquilla, kuifleeuwerik Galerida cristata en grauwe gors Miliaria calandra balanceren nog steeds op de rand van uitsterven. De grutto Limosa limosa en de veldleeuwerik Alauda arvensis zijn in de gevarenzone beland. Bijna de helft van de vogelsoorten die in 2004 op de 'rode lijst' zijn gezet van bedreigde dier- en plantensoorten, is verder in aantal gekrompen. Dat rapporteert de Vogelbalans 2008 van SOVON Vogelonderzoek Nederland, onderdeel van Vogelbescherming Nederland. Volgens het rapport is het noodzakelijk natuurgebieden te vergroten.
De grauwe gors Miliaria calandra is feitelijk uitgestorven in Nederland. De vogel, die vroeger vaste gast was op akkergebieden en hooilanden, wordt nu eigenlijk alleen nog 's winters in groepen waargenomen. En dan vooral op de zogeheten hamsterakkers waar langer gewassen staan om het de in Limburg levende hamsters naar de zin te maken. Tot die slotsom komt Sovon Vogelonderzoek Nederland.
Met uitsterven bedreigde vogels zijn in Nederland steeds afhankelijker van natuurgebieden. 60 procent van de zogenaamde Rode Lijstsoorten komt alleen nog voor in natuurgebieden. Zelfs weidevogels voelen zich daar beter thuis dan op het boerenland. Dit blijkt uit Vogelbalans 2008, de jaarlijkse indicator van de vogelstand in Nederland, opgesteld door SOVON, Vogelonderzoek Nederland. Bijna de helft van de Rode Lijstsoorten blijft, sinds de eerste publicatie van de lijst in 2004 afnemen, aldus SOVON. Soorten als de kemphaan Philomachus pugnax, de velduil Asio flammeus, de draaihals Jynx torquilla, de kuifleeuwerik Galerida cristata en de grauwe gors Miliaria calandra balanceren net als vorig jaar op de rand van uitsterven.
Subsidies helpen de weidevogel niet. De kemphaan Philomachus pugnax, de draaihals Jynx torquilla, de kuifleeuwerik Galerida cristata en de grauwe gors Miliaria calandra balanceren op de rand van uitsterven. Vragen van Marianne Thieme en de antwoorden van de regering. Thieme vraagt o.a. "Deelt u de conclusie dat soorten als de kemphaan, de draaihals, de velduil, de kuifleeuwerik en de grauwe gors in ons land op de rand van uitsterven balanceren?Zo neen, waarom niet? Zo ja, bent u voornemens maatregelen te treffen om de habitat van deze soorten te verbeteren? Het antwoord van de regering: "De genoemde soorten staan op de Rode Lijst voor Vogels in de categorie ‘Ernstig Bedreigd’. Op 12 oktober 2007 is de nieuwe strategie voor het soortenbeleid aangeboden aan de Tweede Kamer: “De leefgebiedenbenadering. Een nieuwe beleidsstrategie voor soorten”. Voor de leefgebiedenbenadering is een soortenlijst opgesteld van ruim 300 sterk bedreigde of internationaal beschermde dier- en plantensoorten. De kemphaan, de draaihals, de velduil en de grauwe gors staan op deze lijst vermeld. De kuifleeuwerik heeft een voorkeur voor stedelijk gebied. Specifieke maatregelen voor deze soort zijn niet goed mogelijk"
Het aantal weidevogels in Nederland is opnieuw gedaald. Onder meer de grutto’s (skriezen) Limosa limosa en kieviten (ljippen) Vanellus vanellus zijn minder te zien. Dat blijkt uit een in 2007 gepubliceerd onderzoek van Wetlands International. Mogelijk ligt het aan de hoeveelheid voedsel die voor de vogels beschikbaar is. Zo sterven veel insecten, het menu van veel weidevogels, door het gebruik van pesticiden.
Ondanks de inspanningen die de provincie Overijssel heeft gedaan blijkt uit tellingen in de polders en open gebieden dat de weidevogel het moeilijk heeft. Vooral voor de Grutto Limosa limosa is de situatie zorgwekkend. 'Het aantal is in de afgelopen 15 jaar met tweederde afgenomen', meldt de provincie.
Het EU-landbouwbeleid moet radicaal om, om de alarmerende daling van het aantal vogels op het platteland een halt toe te toeroepen. Dat meldt een nieuwe studie van de Europese Raad voor Vogeltelling (EBCC). Volgens dat onderzoek is de populatie van 33 soorten vogels op boerenland tussen 1980 en 2005 over heel Europa met 44 procent gedaald. De EBCC wijt dat aan intensieve landbouwmethoden, die bevorderd zouden worden door het EU-landbouwbeleid.
Het gaat bar slecht met de spreeuw Sturnus vulgaris in Nederland. Het aantal dieren holt sinds de jaren negentig van de vorige eeuw achteruit.
Belangrijkste oorzaak is vermoedelijk de afname van sappige weilanden, de voornaamste voedselbron voor de vogel.
SOVON Vogelonderzoek uit Beek bij Nijmegen luidde in juli 2009 de noodklok voor de spreeuw. "Het doodnormale straatschoffie'', zoals de organisatie de zwartgespikkelde vogel noemt, was in ons land net zo bekend en algemeen voorkomend als de huismus. De mussenstand loopt al dertig jaar terug en nu gaan de spreeuwen dat algemeen bekende vogeltje achterna.