knipsels

Die kan een belangrijke impact hebben op het gedrag van de 1,2 miljard rooms-katholieken in de wereld. Veel details zijn er niet: de persdienst van het Vaticaan liet weten dat “de paus is beginnen schrijven aan een tekst rond ecologie”. Wanneer die er komt, is nog niet duidelijk. Ook is nog niet helemaal zeker dat de tekst uitgroeit tot een encycliek “omdat het project nog in een vroeg stadium is”, zegt het Vaticaan. Dat de paus milieu belangrijk vindt, bleek al toen hij zijn gekozen naam bekendmaakte: hij noemde zichzelf naar Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de dieren en het milieu. De paus had die naam gekozen, zei hij net na zijn verkiezing, omdat Franciscus “ons een diep respect voor de hele schepping bijbracht en bescherming voor ons milieu, dat al te vaak, in plaats van het goed te behandelen, uit winstbejag uitgebuit wordt.”

Inwoners van een Argentijns stadje hebben een belangrijke overwinning behaald tegen biotechnologiereus Monsanto. De rechtbank veegde de bouwvergunning voor de nieuwe fabriek in hun stadje, een van de grootste Monsanto-fabrieken voor ggo-maïszaaigoed, helemaal van tafel. De rechtbank zegt dat de bouwvergunning voor de fabriek in Malvinas Argentinas, in de provincie Córdoba, ongrondwettelijk is. Een vergunning is pas mogelijk als een milieu-impactstudie is uitgevoerd en een openbaar onderzoek heeft plaatsgevonden, concludeert de rechter. De installatie moet een van de grootste Monsanto-fabrieken voor maïszaaigoed worden. Monsanto is een van de belangrijkste producenten van genetisch gemodificeerde zaden (ggo-zaden) ter wereld.

Eind novem ber 2013 presenteerde BirdLife international de nieuwe Rode Lijst voor vogels. De lijst geeft een update van de meest bedreigde vogelsoorten ter wereld. Wat blijkt? Nog nooit was de lijst zo lang en de zeldzaamste categorie zo uitgebreid. De nieuwe BirdLife-oefening levert een dramatische lijst op van bijna 200 soorten die we zullen kwijtraken als er geen dringende actie komt. Dit jaar staat een update van de Belgische Rode Lijst op het programma: daar mogen we soorten als Nachtegaal (Luscinia megarhynchos), Wielewaal (Oriolus oriolus) en Tapuit (Oenanthe oenanthe) in het rood verwachten.

Er is met verontwaardiging gereageerd op deze uitspraak van de Nederlands-Amerikaanse CEO van Bayer, Marijn Dekkers tijdens een Financial Times-conferentie over farmacie op 3 december. Dat meldt Bloomberg. Dekkers citaat heeft alles te maken met Bayerns patent op het kankermedicijn Nexavar. Onder druk van de Indiase patentwetgeving moest Bayern toestaan dat de Natco Pharma Ltd een kopie van het product op de lokale markt kon brengen, 97 procent goedkoper dan dat van Bayer. De reden hiervoor is dat in India dwanglicenties kunnen worden toegekend voor sommige medicijnen als die lokaal niet beschikbaar zijn tegen een redelijke prijs. Er kwam zo’n dwanglicentie op Bayers kankermedicijn Nexavar, omdat de Indiase autoriteiten het te duur voor de lokale markt vonden.

Bij dit jaareinde is het interessant eens stil te staan bij de kennis over de huidige biodiversiteit in Vlaanderen. De meeste gegevens voor Vlaanderen worden bij elkaar gezocht en geïnterpreteerd door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (www.inbo.be). Van het totale geschatte soortenaantal van ongeveer 40.000 in ons gewest, heeft dit Instituut er 1996 onder de loep genomen. Het gaat om amfibieën, broedvogels, dagvlinders, hogere planten, libellen, loopkevers, reptielen, sprinkhanen, vissen en waterwantsen. Van die 1996 zijn er op dit ogenblik 960 soorten niet in gevaar, 411 bijna in gevaar, 124 kwetsbaar, 142 bedreigd, 177 ernstig bedreigd, 139 regionaal uitgestorven en van 43 soorten waren er onvoldoende gegevens bekend om een status te kunnen opmaken. Zonder in te gaan op technische details is het dus duidelijk dat ongeveer een kwart van de onderzochte soorten in gevaar is en het risico loopt om op termijn uit te sterven of minstens zwaar achteruit te gaan.

De bakker op het Almeerse Stationsplein doet weer goede zaken en de bankjes zitten vol. Tussen de voeten scharrelen duiven, mussen en spreeuwen hun kostje bij elkaar. Dit eens zo vertrouwde beeld is de laatste jaren drastisch veranderd. Sinds juni 2009 loop ik iedere woensdag een “duivenrondje”. Tijdens dit lunchloopje door het stadshart tel ik alle stadsvogels. Uit de telling blijkt dat alle echte stadsvogels langzaamaan in aantal afnemen. De spreeuw (Sturnus vulgaris) doet het van deze soorten het slechtst. Waar ik in 2009 nog vaak 10 spreeuwen tegenkwam, moet ik nu moeite doen om er ééntje te vinden. Deze achteruitgang is niet alleen in Almere aan de gang. Sinds eind jaren zeventig wordt de achteruitgang al opgemerkt. De Nederlandse broedpopulatie nam in 1984-2012 gemiddeld met 4% per jaar af. Daardoor is nog maar 40% over van de populatie uit de jaren tachtig. Reden om de soort op de Rode Lijst te plaatsen. Nederland is daarin niet uniek. De hele West-Europese broedpopulatie is gehalveerd.

Dat blijkt uit een onderzoek van de KU Leuven, dat aantoont dat de chemische structuur van koninginferomonen bij mieren, bijen en wespen zeer gelijkaardig is. De nesten van mieren, wespen bestaan uit dieren die zich voortplanten (koningin) en insecten die zich niet voortplanten (werksters). De koningin produceert feromonen die ervoor zorgen dat de werksters uit het nest onvruchtbaar zijn en dat enkel zij zich kan voortplanten. De onderzoekers vergeleken de chemische stoffen in de feromonen van verschillende verschillende bijen-, wespen- en mierensoorten. Ze merkten op dat de koninginferomonen van de drie insectensoorten tot dezelfde chemische klasse behoorden, de verzadigde koolwaterstoffen. Dit deed hen vermoeden dat deze feromonen bij elk van de drie soorten geëvolueerd is uit een signaal dat aanwezig was bij een verre gemeenschappelijke solitaire voorouder. "Ook solitaire soorten produceren deze verzadigde koolwaterstoffen. Zij gebruiken de stoffen om mannelijke soortgenoten aan te trekken", zegt Tom Wenseleers van het departement Biologie. "Dit doet vermoeden dat de feromonen hun oorsprong vinden bij een solitaire soort die de verre voorouder is van alle mieren, bijen en wespen. Deze soort leefde ongeveer 145 miljoen jaar geleden."

Australische onderzoekers gaan de komende maanden 5000 bijen met een sensor volgen om erachter te komen waarom de bijenpopulatie wereldwijd in een razend tempo afneemt. De bijen die onderzocht worden gaan eerst de koelkast in, waardoor ze in slaap raken. Dan kunnen de onderzoekers een voor een de sensoren van 2,5 bij 2,5 millimeter op de rug van de honingbijen plakken. Vervolgens hopen de onderzoekers erachter te komen waarom de kolonies verdwijnen. Het verdwijnen van de bijenkolonies kan te maken hebben met het gebruik van pesticiden. De onderzoekers zijn van plan de bijen van de ene bijenkorf te voeden met voedsel met lichte concentraties pesticiden, terwijl de bijen bij een andere korf voedsel krijgt dat pesticidenvrij is.
De onderzoekers verwachten dat de bijen die pesticiden binnenkrijgen bijvoorbeeld langzamer gaan vliegen, of zich vergissen en bij de verkeerde bijenkorf naar binnen vliegen. Dit zijn volgens de Australiërs een van de redenen dat kolonies stoppen met bestaan. 'Dit is het grootste onderzoek ooit gehouden met bijen', zegt hoofdonderzoeker bij CSIRCO Paulo de Souza tegen The Guardian. 'We zullen de bijen twee maanden in de gaten houden en dat is een lange tijd voor een bijenonderzoek.

Het probleem van de bijensterfte in de Verenigde Staten en Europa is al geruime tijd gekend, maar het probleem dreigt desastreuse gevolgen te hebben. Dat is de conclusie van een onderzoek naar het bijenbestand gedurende de tweede helft van het voorbije decennium in meer dan veertig landen door wetenschappers van de University of Reading. De onderzoekers stelden daarbij vast dat de vraag naar zogenaamde bestuivings-diensten bijna vijf keer sneller is gestegen dan de populatie bijen. Er wordt gewaarschuwd dat voldoende natuur moet overblijven om de bijenpopulaties te beschermen. Zonder die populaties komen immers diverse oogsten in het gedrang. “In Groot-Brittannië zijn er op dit ogenblik slechts voldoende bijenkorven om een kwart van de totale vraag naar bestuivings-diensten te voldoen,” benadrukt onderzoeksleider Simon Potts, professor biodiversiteit en ecosystemen aan de University of Reading. “Op Europees vlak zou tussen 25 procent en 50 procent van de behoefte kunnen worden voldaan. Bijna de helft van de bestudeerde landen wordt met een bijentekort geconfronteerd. Tenzij er dringend wordt ingegrepen, dreigen we op een echte catastrofe af te stevenen. Tot nut toe kon het tekort gedeeltelijk worden gecompenseerd door het wilde bijenbestand, maar ook dat wordt met belangrijke bedreigingen geconfronteerd.”

EkoPlaza directeur Erik Does mocht onlangs voor het tweede jaar op een rij de award voor Duurzaamste Merk van Nederland in ontvangst nemen. Deze verkiezing is een initiatief van AllesDuurzaam.nl waarbij een vakjury de winnaar kiest uit een door consumenten geselecteerde merken Top 10. De award is voor EkoPlaza een blijk van waardering van de consument voor eerlijke prijzen en het brede assortiment. De kwaliteit van de producten staat voorop, en daar wil de consument een eerlijke prijs voor betalen. Ook al is dat een hogere prijs dan men in de reguliere supermarkt betaalt, zoals blijkt uit een onderzoek dat de Consumentenbond onlangs publiceerde.