knipsels

Vogels hebben het al zeer moeilijk om te overleven, onder meer door vervuiling, pesticiden en krimpende leefruimte. De klimaatverandering kan daarom voor heel wat soorten de genadeklap worden, stelt de studie van de National Audubon Society in zijn jaarrapport '314 Species on the Brink'. Tussen de 314 soorten in het rapport, zijn er heel wat verrassende namen die tot nog toe niet als bedreigd werden gezien, zoals de Amerikaanse zeearend (Haliaeetus leucocephalus), het nationale symbool van de VS. Deze arend ziet zijn leefgebied in de volgende zestig jaar met maar liefst driekwart krimpen. Ook de ijsduiker (Gavia immer), symbool van de staat Minnesota, en de Baltimoretroepiaal (Icterus galbula), symbool van de staat Maryland, krijgen het moeilijk.De organisatie somt 126 soorten op die meer dan de helft van hun huidige habitat zullen verliezen tegen 2050 en geen enkele uitwijkmogelijkheid hebben. Nog eens 188 soorten verliezen de helft van hun habitat tegen 2080, maar kunnen eventueel nog migreren naar betere oorden.

De weidevogels in Achterhoek en Liemers laten het steeds meer afweten. Dat blijkt uit navraag bij vogelaars. Als 1 van de factoren voor het verdwijnen van de populaties weidevogels zoals kievit, grutto, wulp en scholekster, wordt gewezen naar moeilijk afbreekbare insecticiden, jarenlang in gebruik geweest in met name de maisteelt en nu in de bodem en oppervlaktewater. Neonicotinoiden, zoals imidacloprid, zijn nu deels verboden, omdat de massale bijensterfte er ook aan wordt toegeschreven. Volgens de coordinator van de vrijwillige weidevogelbescherming in gemeente Bronckhorst hadden de vogelaars in dit werkgebied vroeger totaal wel 70 boeren waar ze nesten beschermden, nu nog maar 6.Ook de insectenetende vogels gaan snel in aantal terug. Volgens LTO zou een totaal verbod op neonicotinoiden de landbouw duperen, omdat andere manieren van vraatbestrijding duurder en minder effectief zijn.

Elk jaar komen er 500.000 hectaren bij aan nieuwe biologische landbouwgrond. Dat blijkt uit de meest recente statistieken van de EU. Zowel het aantal biologische boerenbedrijven als het landbouwareaal groeide met meer dan 50 procent tussen 2003 en 2010. In 2011 had de EU 9,6 miljoen hectaren biologische landbouwgrond. In 2010 waren er 186.000 duurzame boerenbedrijven verdeeld over de 27 EU-landen. Biologische landbouw is gedefinieerd als voedselproductie met een minimale impact op het milieu door zo natuurlijk als mogelijk te opereren. De EU heeft diverse standaarden hiervoor die het gebruik van chemicaliën, pesticiden, kunstmest en medicijnen voor dieren reguleren. Genetisch gemodificeerde organismen mogen niet gebruikt worden in biologische landbouw.

Landbouwgiffen op basis van zogenoemde neonicotinoïden moeten zo snel mogelijk worden verboden in Nederland. Daar pleit een meerderheid in de Tweede Kamer voor nu uit nieuw onderzoek is gebleken dat het landbouwgif grote invloed heeft op de populatie insecten én vogels. Coalitiepartij PvdA en oppositiepartijen PVV, D66, SP, GroenLinks en de Partij voor de Dieren (PvdD) willen de middelen zo snel mogelijk van de markt. Ook al is dat in strijd met Europese regels voor de interne markt: producten die in de ene lidstaat vrij te verkrijgen zijn, mogen in een andere lidstaat niet zomaar worden verboden. PvdA, D66 en SP hebben Kamervragen ingediend, de PvdD wil een debat.

Henk Tennekes staat volledig achter de inhoud van het stuk dat vorige week werd gepubliceerd. Maar hij neemt het de auteurs kwalijk dat zij zijn wetenschappelijke publicaties niet hebben genoemd in hun lijst referenties. De schrijvers verwijzen naar 24 andere studies, maar niet naar twee wetenschappelijke artikelen en een Engelstalig boek van Tennekes, die al in 2010 een verband legde tussen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de teruggang van vogels. Tennekes stuurde de auteurs een mailwisseling met dierecoloog Bruno Ens van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Tennekes schreef Ens in juli 2011: "Het staat naar mijn oordeel buiten kijf dat onmisbare voedselbronnen van de kluut acuut bedreigd worden door extreme oppervlaktewaterverontreiniging met insecticiden, met name imidacloprid." Ens antwoordde in maart 2012 dat hij de stukken had bestudeerd, maar dat hij de analyses niet overtuigend vond. Maar, schreef Ens, inmiddels waren in Nijmegen biologen bezig met hun studie.

Jeroen van der Sluijs is hoofddocent nieuwe risico’s bij de afdeling Milieu-Natuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. "Zonder vaste aanstelling had ik een aantal dingen niet hardop kunnen zeggen over bijensterfte. Toen ik in een ingezonden brief in de NRC (2 mei 2009) schreef dat men pesticiden moest betrekken bij het onderzoek naar de oorzaken, belde Bayer Crop Science de dag erna mijn baas, heel intimiderend. Henk Tennekes, een zelfstandig toxicoloog met wie ik die NRC-brief had geschreven, raakte al zijn opdrachtgevers kwijt en moest zijn huis verkopen.” Kom je ook ‘merchants of doubt’ tegen, professionele twijfelzaaiers die beleid willen voorkomen? ”We leven in een tijd van wetenschap op bestelling, je kunt elk gewenst antwoord krijgen. Industrieën zaaien twijfel, ngo’s zekerheid. Ze gebruiken het principe: hoe meer twijfel, hoe minder beleid; hoe meer zekerheid, hoe meer beleid."

Het gaat steeds slechter met de meeste Overijsselse weidevogels. Van de aantallen uit 1994 (het eerste jaar van het meetnet) is nog maar 42% over. Eerst waren het vooral de Grutto en de Veldleeuwerik die in aantallen afnamen. Sinds 2000 gaat het echter ook slecht met de Scholekster en de Kievit. In verschillende delen van Salland en Twente zijn ze nu vrijwel verdwenen. Maar ook in sommige polders in West-Overijssel is sprake zijn van een achteruitgang. De situatie is gunstiger in de door agrarische natuurverenigingen ingerichte en beheerde gebieden (bijv. Lierder- en Molenbroek) en delen van de polder Mastenbroek. De Kievit is nog steeds de meeste voorkomende weidevogel, gevolgd door de Grutto. De Scholekster en de Wulp komen duidelijk minder voor. De neerwaartse trend voor de Veldleeuwerik zet door.