knipsels

Met de benoeming van BASF-functionaris Bennard van Ravenzwaay tot bijzonder hoogleraar verkwanselt de Wageningen Universiteit haar onafhankelijkheid aan de industrie. Dat vindt Pesticide Action Network, een Europese koepel van organisaties die tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw ageren. Volgens PAN Europe probeert het Duitse chemische bedrijf BASF met de leerstoel van Van Ravenzwaay industrie-invloed te kopen aan de universiteit. BASF is een belangrijke producent van bestrijdingsmiddelen. De nieuwe leerstoel wordt volledig gefinancierd door de multinational uit Ludwigshafen, waar Van Ravenzwaay hoofd experimentele toxicologie en ecologie is en blijft.

Nu de Europese Commissie maandag besloot drie landbouwbestrijdingsmiddelen voor twee jaar te verbieden op voor bijen aantrekkelijke gewassen en te onderzoeken wat dat voor gevolgen heeft voor de bijensterfte, moeten voorvechters van de honingbijen niet te vroeg juichen. De drie neonicotinoïden worden weliswaar wereldwijd het meest verhandeld en toegepast, maar andere schadelijke middelen uit dezelfde familie mogen nog gebruikt worden. ,,Dit betekent geen adempauze van twee jaar voor de bijen”, reageerde toxicoloog Henk Tennekes. ,,Boeren zullen nu neonicotinoïden als thiacloprid gaan gebruiken. Alle neonicotinoïden zullen moeten worden verboden, anders zal de bijensterfte doorgaan.” Het College voor toelating gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) verruimde eind vorig jaar het gebruik van het middel Calypso, met als werkzame stof de neonicotinoïde thiacloprid. Dat middel was voorheen alleen toegestaan in de bloemenkweek. Nu is het gebruik toegestaan in de teelt van meer dan vijftig voedingsmiddelen, onder andere veel koolsoorten als bloemkool, broccoli, granen, peulvruchten, vele bessensoorten en wortelen.

Vanaf 1 december is het gebruik van neonicotinoïden verboden. Maandag nam de Europese Commissie het moratorium aan. Na twee jaar wordt bekeken of de maatregelen effect hadden en of er Europese wetgeving moet komen. Het gaat om de inperking van drie middelen in de neonicotinoidengroep; clothianidine, imidacloprid en thiamethoxam. Niet alle toepassingen worden stopgezet. Het gaat met name om zaadtoepassingen van de insecticiden in door bijen bevlogen gewassen (zie bijgevoegde lijst). Gebruik in de glastuinbouw krijgt waarschijnlijk een uitzondering. Het verbod moet de slinkende bijenpopulatie beschermen.

Wat heeft Zutphen Bijenstad tot nu toe bereikt? In 2010 en 2011 zijn ruim 1500 zakjes zaad verkocht onder het motto ‘Help de bij in de stad’ en 'Alle bee(s)tjes helpen'. In 2012 deden we mee met de campagne 'Bijen houden van biologisch' en kregen we 2000 gratis zakjes biologisch zaad die via winkels zijn verspreid. In september 2010 wonnen we de Zutphense Toekomstprijs. In maart 2011 is het Bijenlint officieel gestart. In samenwerking met de gemeente zijn vier projecten gestart, waarna anderen volgden. In september 2012 is Zutphen Bijenstad een stichting geworden en gaat de doelstelling verder implementeren. De stichting heeft de ANBI status. Henk Tennekes gaf op het BIJENfeest van 27 april 2013 aan de Marsweg 115 in Zutphen een voordracht over de risico's van neonicotinoide insecticiden voor mens en milieu. De voordracht is bijgevoegd.

Na het succes van vorig jaar organiseren Filmhuis De Keizer en Slow Food IJsselvallei op zondag 12 mei a.s. het 2e slow food film festival deventer. Met bijzondere films en tussendoor genieten van volop Lekker, Puur en Eerlijk eten en drinken. De films brachten heel verschillende kanten van ons ‘food’ in beeld: de achtergronden en bedreigingen van onze voedselvoorziening, de hartstocht voor voedingsproducten en het gastronomisch genieten. Van 17:15 - 17.45 werd de film More than Honey ingeleid door dr ir Henk Tennekes, toxicoloog en pleitbezorger voor een verbod op toepassing van insecticiden die bijenvolkeren en insecten in het algemeen bedreigen. De voordracht is bijgevoegd.

Op initiatief van het ministerie van Economische Zaken (bijlage) vond op dinsdag 23 april a.s. een debat plaats over de relatie tussen bijensterfte en gewasbeschermingsmiddelen in het New Babylon Meeting Center in Den Haag (naast Den Haag CS). Debatleider is Felix Rottenberg. Over de relatie tussen bijensterfte en neonicotinoiden en over de voorstellen die de Europese Commissie op dit gebied heeft gedaan, laten wetenschappers, het bedrijfsleven, imkers, natuur- en milieuorganisaties, agrariërs en burgers hun mening horen. Staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken hecht er grote waarde aan dat betrokkenen bij elkaar komen en met elkaar in discussie gaan over de breed gedeelde zorg over bijensterfte. In een reactie schreef de toxicoloog Henk Tennekes dat de oorzaak van bijensterfte met een publicatie van zijn hand in het vaktijdschrift Toxicology van 2010 is aangetoond, en alle kritiek van Bayer op zijn artikel op overtuigende wijze is weerlegd. Henk Tennekes heeft Staatssecretaris Dijksma meegedeeld geen zin te hebben vanuit de zaal te luisteren naar uitstekend betaalde vertegenwoordigers van instituties die het bij de bijenproblematiek volkomen hebben laten afweten. Het is voor hem reden geweest geen gevolg te geven aan haar uitnodiging deel te nemen aan het debat.

Langzaamaan lossen de nevelen rondom de bijensterfte op. Niet de agoramijt of klimaatverandering is de boosdoener, maar de farmaceutische industrie heeft een giftige vinger in de pap. Toxicoloog Henk Tennekes roept dit al jaren, maar werd niet serieus genomen. Het kostte hem zijn naam, zijn klanten en een berg geld. Voelt dit als een overwinning of een karige genoegdoening? Luister naar een uitzending van 22 april 2013 op radio 1: http://www.radio1.nl/items/76323-bijensterfte-een-samenzwering. Over het debat in Den Haag op 23 april 2013 over de oorzaken van bijensterfte zei Tennekes dat het er naar uitziet dat het weer een welles-nietes spelletje gaat worden, waar we we al zo veel van gehad hebben, en waar niemand iets mee opschiet. Met het oog op de immense risico's van neonicotinoiden voor bijen en de sterk verhoogde bijensterfte van de laatste jaren pleit Tennekes voor toepassing van het voorzorgsprincipe en een verbod op alle toepassingen van alle neonicotinoiden.

Op geschikte daken van overheidsgebouwen moeten bijenvolken worden geplaatst. Dat vindt een meerderheid van de Tweede Kamer. In Frankrijk en Amerika zijn er succesvolle voorbeelden van plaatsen van bijenvolken op daken in de stad, vindt PVV-Tweede Kamerlid Dion Graus. Hij diende een motie in die vroeg de regering om imkers de mogelijkheid te geven om bijenvolken op geschikte overheidsdaken te kunnen plaatsen. Ook geschikte bijenplanten zouden op daken moeten worden geplant. Die motie werd ondersteund door PvdA, PVV, CDA, D66, SP en SGP.

Dit stelt de Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer in het op 11 april verschenen rapport: "Een afweging op drassige gronden". Hij schreef dit rapport op verzoek van de Wageningse onderzoeker "X" die in opdracht van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onderzoek deed naar de grondwaterstanden in Nederland. X schreef in 2007 in zijn rapport dat de grondwaterstanden onjuist worden gemeten, waardoor er feitelijk minder sprake is van verdroging dan de overheid aanneemt. Het PBL ging niet akkoord met die conclusies, waardoor het rapport pas na 2,5 jaar werd gepubliceerd. Na een eerste positieve review door collega-wetenschappers volgden een tweede en derde beoordelingsronde. Intussen werd een tweede onderzoek over hetzelfde onderwerp, met andere conclusies, wél snel gepubliceerd, zodat niet duidelijk werd dat er twijfel kon bestaan over de juistheid van de meting van grondwaterstanden. Deze gang van zaken wekt volgens de ombudsman de indruk dat de Wageningen UR meer belang lijkt te hechten aan een goede relatie met opdrachtgever PBL dan aan een vrij te voeren wetenschappelijk debat over alle onderzoeksresultaten.

Tien jaar lang was Huub Schellekens, hoogleraar innovatie in de medische biotechnologie aan de Universiteit Utrecht en adviseur van de WHO, de Wereldgezondheidsorganisatie, lid van het CBG, het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen, de toezichthouder op de kwaliteit en veiligheid van de pillen die wij slikken. Eind februari nam hij afscheid. In een interview met Argos legt hij uit waarom de maat vol was. Schellekens wil niet langer deel uit te maken van een agentschap dat de problemen eerder verergert dan oplost. Hij heeft fundamen­tele kritiek op het systeem waarmee in Nederland en in Europa medicijnen worden beoordeeld en toegelaten. Dit stelsel is volgens hem ontaard in een vastgeroeste bureaucratische molen die meer schade brengt dan goed doet. “De perversies van het systeem worden nu wel heel erg duidelijk. Het systeem is verslaafd geraakt aan hoge prijzen.” Dit heeft tot gevolg “dat er nauwelijks nog iets bijkomt” aan noodzakelijke nieuwe medicijnen en “dat wat er bijkomt steeds duurder wordt”. Aan de andere kant gaat heel veel geld en energie zitten in nieuwe pillen “waar niemand op zit te wachten”.