knipsels

Er moet een einde komen aan de regeling die duizenden boeren van natuursubsidies voorziet, terwijl zij door gebruik van mest en landbouwgif datzelfde landschap juist aantasten. Alleen boeren in de directe omgeving van natuurreservaten die bereid zijn tot vergaande milieumaatregelen moeten nog geld krijgen. Dit is de belangrijkste conclusie uit het advies van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dat vanmiddag aan staatssecretaris Sharon Dijksma (natuur) wordt overhandigd. Het kabinet had om advies gevraagd, omdat het het natuurbeleid wil herijken. De laatste keer dat dit gebeurde was in 1990, toen minister Gerrit Braks met zijn Natuurbeleidsplan begon met de Ecologische Hoofdstructuur: het verbinden van natuurgebieden tot één geheel. De commissie onder leiding van ex-minister Agnes van Ardenne concludeert in het rapport 'Onbeperkt Houdbaar' dat het agrarisch natuurbeheer 'op een groot fiasco is uitgelopen'. De afgelopen twintig jaar is daar één miljard euro aan uitgegeven, hoewel er tegelijkertijd een volgens de adviesraad dramatische biologische verarming plaatsvond door de intensivering van de landbouw. De raad vindt dat die financiering van 'ineffectief agrarisch natuurbeheer' moet stoppen. Alleen boeren die bereid zijn de grondwaterstand te verhogen, die bemesting en gifgebruik sterk terugdringen én vlak bij natuurreservaten werken, moeten nog subsidie kunnen krijgen. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) in Wageningen mede verantwoordelijk is voor falend agrarisch natuurbeheer, omdat het Ctgb veel te weinig oog had voor de kwalijke milieueigenschappen en extreme chronische toxiciteit voor geleedpotigen van imidacloprid, en deze stof vanaf 1994 in zeer ruime mate heeft toegelaten.

Meer inheemse planten en vaker duurzame materialen gebruiken. Dat is waar de staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma zich hard voor maakt. Samen met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld, de branchevereniging voor professionals in het groen (VHG) en NL Greenlabel sloot ze de Green Deal ‘Levende Duurzame Buitenruimtes’. Sharon Dijksma: "Ook consumenten kunnen een grote bijdrage leveren door hun tuin op een verantwoorde wijze in te richten en te onderhouden. Een groene leefomgeving, in je eigen wijk, is belangrijk. Ook voor de kinderen die er spelen." Bij de aanschaf van producten en materialen kunnen consumenten erop letten dat die kunnen worden gerecycled en lang meegaan. Zorgvuldig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, kunstmest en water is noodzakelijk. Er zijn genoeg alternatieven voorhanden.

Geachte Voorzitter, Hierbij informeer ik u ten eerste over de stand van zaken van het Europees besluitvormingsproces inzake het verbod op neonicotinoïden. Ten tweede ga ik in op de openbaarheid van gegevens in gewasbeschermingsmiddelendossiers en geef vervolgens mijn reactie op het onderzoeksrapport over vertrouwelijke studies over imidacloprid en bijen dat in opdracht van Natuur & Milieu is gemaakt. Dit naar aanleiding van uw verzoeken van 10 en 11 april 2013. Tenslotte informeer ik u over de monitoring van wintersterfte bij bijen. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat staatssecretaris Dijksma behendig laveert tussen de LTO visie (die een beperkte inperking van de toepassingen van een aantal neonicotinoiden in een Europees verband nastreeft) en die van haar eigen partij, de PvdA (die de motie Ouwehand steunde en zich daarmee uitsprak voor een Europees moratorium op alle toepassingen van alle neonicotinoiden). Daarbij verliest ze haar eigenlijke taak, namelijk in te grijpen om grote milieuschade te voorkomen, uit het oog, aldus Tennekes. De belangenorganisatie voor de Nederlandse agrochemische industrie Nefyto betreurt het besluit van de Europese Commissie voor het instellen van een 2-jarig moratorium op toepassingen van 3 neonicotinoïden. De basis voor de industrie om verantwoord investeringen te doen in nieuwe land- en tuinbouwmethoden wordt hierdoor aangetast (bijlage).

25 mei 2013 wordt wereldwijd aangehouden door activisten als protestdag tegen het multinationale biotechnologie- en landbouwgif bedrijf Monsanto. Deze demonstratie richt zich tegen de bedrijfsstrategie van Monsanto, waaronder de patentregelingen op leven, en de groeiende invloed van dit bedrijf op publieke en wetenschappelijke instituten wereldwijd. Voor een groep bezorgde burgers en studenten leek Wageningen de meest voor de hand liggende plek om deze demonstratie te laten plaats vinden. Dit omdat de Wageningen University and Researchcentre (WUR) wereldwijd een van de grootste universitaire onderzoekscentra op het gebied van biotechnologie is, en hieromheen een epicentrum van voedselbedrijven is ontstaan. Monsanto heeft ook een vestiging in Wageningen door de overname van Seminis. Het evenement heeft op facebook al meer dan 1000 bevestigde deelnemers. De aantallen worden verwacht toe te nemen zolang de voorbereidingen vorderen.

Dow AgroSciences LLC, een volledige dochteronderneming van The Dow Chemical Company (NYSE: DOW), heeft vandaag aangekondigd dat de Amerikaanse regelgevende instanties een nieuw insecticide, sulfoxaflor, hebben goedgekeurd, dat als Transform ® en Closer ™ in de VS zal worden verkocht. De Amerikaanse registratie, en de recente Canadese registratie, zijn het resultaat van een wereldwijde gezamenlijke toetsing. Australische sulfoxaflor registratie wordt verwacht in het derde kwartaal van 2013. Zuid-Korea, Panama, Vietnam, Indonesië en Guatemala hebben sulfoxaflor al geregistreerd en aanvullende wereldwijde registraties worden verwacht in de nabije toekomst. Sulfoxaflor behoort tot een nieuwe chemische klasse van sulfoximines ontwikkeld door Dow AgroSciences en kan gebruikt worden in een groot aantal belangrijke gewassen, zoals katoen, soja, citrus, steenvruchten, noten, druiven, aardappelen, groenten en aardbeien. Sulfoxaflor lijkt in veel opzichten op imidacloprid. De stoffen werken als agonisten van nicotinerge acetylcholine receptoren in het centrale zenuwstelsel, hebben een vergelijkbare oplosbaarheid in water, zijn slechts zeer langzaam afbreekbaar in de bodem en in het water, en zeer giftig voor waterorganismen, vooral bij langdurige blootstelling (R53). Het is te verwachten dat intensief gebruik van sulfoxaflor in de land- en tuinbouw zal leiden tot vergelijkbare verontreiniging van het grond- en oppervlaktewater.

Deze chemicaliën zijn mogelijk betrokken zijn bij de achteruitgang van de bijen en vlinders. Neonicotinoiden worden in het zaad van planten of in de bodem gebruikt, zodat de gifstoffen zich door de hele plant verspreiden. Neonicotinoiden richten zich speciaal op het zenuwstelsel van insecten. Het lijkt erop dat de gifstoffen insecten desoriënteren waardoor voortplanting stopt en kolonies ten onder gaan. De Vlinderstichting wil graag meer onderzoek naar het effect van deze en andere pesticiden op insecten die zich voortplanten in akkerranden en wegbermen en via de nectar deze giftige stoffen binnenkrijgen.

De Nederlandse Bijenhoudersvereniging (NBV) is opgelucht dat de discussie over het gebruik van een aantal neonicotinoïden, denkbare veroorzakers van bijensterfte, in een wat rustiger vaarwater is terecht gekomen. Het door de Europese Commissie opgelegde moratorium van het gebruik van een aantal toepassingen tot eind 2015 geeft gelegenheid tot grondig onderzoek naar de effecten ervan op bijen, ander insectenleven en vogels en de ontwikkeling van modernere testen, nodig voor verantwoorde toelating van dit soort producten op de markt. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat het hoofdbestuur van de NBV met haar tendentieuze houding ten aanzien van de oorzaken van bijensterfte de controverse onder haar leden over de neonicotinoiden alleen maar heeft aangewakkerd en helemaal niets heeft bijgedragen aan het door de Europese Commissie opgelegde moratorium van het gebruik van een aantal toepassingen van neonicotinoiden. De zogenaamde 'opluchting' van de NBV is niets meer dan een ongeloofwaardige constructie om de aansluiting bij het Europese beleid niet te verliezen. Het hoofdbestuur van de NBV heeft ten aanzien van de neonicotinoiden, de grootste bedreiging van insecten ooit, compleet verzaakt en zou dientengevolge af moeten treden, aldus Tennekes.

Het verbod van de Europese Commissie op toepassingen met neonicotinoïden per 1 december heeft vooralsnog geen gevolgen voor de glasgroenteteelt en de sierteelt onder glas. Dit zegt Jaap van Wenum van LTO Nederland. De Europese Commissie heeft besloten dat op drie soorten insecticiden (clothianidine, thiamethoxam en imidacloprid) die worden gebruikt voor in bijenaantrekkelijke gewassen een verbod komt. Er is echter een uitzondering gemaakt voor de gewassen geteeld in kassen. Ook het gebruik op bepaalde gewassen na de bloei blijft toegelaten, bijvoorbeeld in een aantal sierteeltgewassen en fruit in de open lucht. In de sierteelt wordt vooral Admire (met imidacloprid als werkzame bestanddeel) gebruikt en dat wordt gedruppeld of gespoten. In de glasgroenteteelt wordt Admire minder dan in de sierteelt gebruikt. "Het gebeurt bijvoorbeeld nog wel eens in de aubergineteelt tegen wantsen", aldus Van Wenum. Verder wordt het middel Actara (thiamethoxam) ook nog wel eens gebruikt in de glastuinbouw. In de toekomst zal waarschijnlijk nog wel een nationale discussie gevoerd gaan worden over het gebruik van imidacloprid (Admire) dat wordt gebruikt in de glastuinbouw. Er worden namelijk in het oppervlaktewater normoverschrijdingen geconstateerd van imidacloprid. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat de LTO jarenlang het bewijs schuldig is gebleven dat de glastuinbouw in staat is de gigantische oppervlaktewaterverontreiniging met Imidacloprid terug te dringen. Bij de presentatie op 28 januari 2009 van het rapport ‘Emissiereductie van gewasbeschermingsmiddelen vanuit de glastuinbouw', dat was opgesteld door meerdere waterschappen, Wageningen UR en Bayer Crop Science, waren alle betrokken partijen, inclusief LTO Glaskracht Nederland en Nefyto, het erover eens dat maatregelen op zijn plaats zouden zijn. De situatie verbeterde echter in de daarop volgende jaren geenszins, alhoewel het Hoogheemraadschap van Delfland nu verwacht dat in 2012 en 2013 de waterkwaliteit zal verbeteren omdat sinds 2011 steeds meer glastuinbouwbedrijven zijn aangesloten op het riool. Dit effect was nog niet zichtbaar in de metingen van 2011. Mocht de glastuinbouw in 2012 en 2013 echter wederom in gebreke blijven, is de conclusie gerechtvaardigd dat de LTO gezamenlijk met de glastuinbouw extreme milieuverontreiniging met een voor insecten uiterst giftige stof op de koop toeneemt en daarmee Russisch roulette speelt met de natuur in de Randstad, aldus Tennekes.

De Europese Commissie lanceert vandaag voorstellen voor nieuwe wetgeving omtrent de productie en handel in zaden van planten en/of landbouwgewassen. GroenLinks vreest dat de plannen doorslaan en te veel macht leggen bij multinationals en bovendien de biodiversiteit en soevereiniteit van voedselproductie bedreigen. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout is ontstemd: "Voedselveiligheid wordt hier misbruikt om multinationals enorme macht te geven. Hiermee wordt de consument noch de biodiversiteit beter van."