Algemeen

Dat bepleit de Gezondheidsraad in een woensdag uitgebracht rapport aan het kabinet. Volgens de raad is er namelijk te weinig bekend over de gezondheid van omwonenden van landbouwpercelen in Nederland waarop de chemische middelen worden gebruikt, zoals in de bollen- en fruitteelt. Uit buitenlandse onderzoeken komen aanwijzingen dat omwonenden gezondheidsrisico's kunnen lopen, schrijft de raad. Ook Nederland moet de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op de gezondheid van omwonenden van akkers onderzoeken, aldus de Gezondheidsraad. Er komen nu regelmatig meldingen binnen van plattelandsbewoners die last hebben van misselijkheid of irritaties aan huid, ogen en luchtwegen. Deze mensen maken zich zorgen over hun gezondheid. Het onderzoek moet zich volgens de raad richten op de boeren, hun gezinsleden en omwonenden. Daarbij moet vooral worden gekeken naar vrouwen in de vruchtbare leeftijd en jonge kinderen.

Inwoners van een Argentijns stadje hebben een belangrijke overwinning behaald tegen biotechnologiereus Monsanto. De rechtbank veegde de bouwvergunning voor de nieuwe fabriek in hun stadje, een van de grootste Monsanto-fabrieken voor ggo-maïszaaigoed, helemaal van tafel. De rechtbank zegt dat de bouwvergunning voor de fabriek in Malvinas Argentinas, in de provincie Córdoba, ongrondwettelijk is. Een vergunning is pas mogelijk als een milieu-impactstudie is uitgevoerd en een openbaar onderzoek heeft plaatsgevonden, concludeert de rechter. De installatie moet een van de grootste Monsanto-fabrieken voor maïszaaigoed worden. Monsanto is een van de belangrijkste producenten van genetisch gemodificeerde zaden (ggo-zaden) ter wereld.

Bij dit jaareinde is het interessant eens stil te staan bij de kennis over de huidige biodiversiteit in Vlaanderen. De meeste gegevens voor Vlaanderen worden bij elkaar gezocht en geïnterpreteerd door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (www.inbo.be). Van het totale geschatte soortenaantal van ongeveer 40.000 in ons gewest, heeft dit Instituut er 1996 onder de loep genomen. Het gaat om amfibieën, broedvogels, dagvlinders, hogere planten, libellen, loopkevers, reptielen, sprinkhanen, vissen en waterwantsen. Van die 1996 zijn er op dit ogenblik 960 soorten niet in gevaar, 411 bijna in gevaar, 124 kwetsbaar, 142 bedreigd, 177 ernstig bedreigd, 139 regionaal uitgestorven en van 43 soorten waren er onvoldoende gegevens bekend om een status te kunnen opmaken. Zonder in te gaan op technische details is het dus duidelijk dat ongeveer een kwart van de onderzochte soorten in gevaar is en het risico loopt om op termijn uit te sterven of minstens zwaar achteruit te gaan.

Monsanto's heeft het recht boeren aan te klagen als zaden van genetisch gemodificeerde gewassen worden aangetroffen op bedrijven die deze niet hebben aangeschaft. Dat heeft het Amerikaanse hooggerechtshof besloten in een hoger beroepszaak die was aangespannen door een groep boeren en Canadese en Amerikaanse organisaties, waaronder de Organic Seed Growers & Trade Association. In 2011 werd al eerder een poging gedaan om Monsanto juridisch aan te pakken. De boeren zijn van mening dat hun gewas ongewild met genetisch gemodificeerde organismen (gmo's) vervuild kan raken door verwaaiing van zaden uit naburige percelen. Een vervuiling kan tot gevolg hebben dat zij hun producten niet als biologisch kunnen afzetten. Zij vinden bovendien dat Monsanto te ver gaat met het claimen van patenten op gevonden eigenschappen van planten. Er worden op deze wijze delen van de natuur geclaimd waar klassieke veredelaars geen gebruik meer van kunnen maken zonder het risico te lopen om aangeklaagd te worden.

De Europese Unie importeert jaarlijks 39 miljoen ton soja, waarvan 20 miljoen ton uit Brazilië. Steeds vaker komt deze soja uit de Braziliaanse Cerrado, een ecosysteem van twee miljoen vierkante kilometer met een biodiversiteit die deze van het Amazonegebied evenaart. Cerrado en Caatinga vormen 1/3 van het nationaal territorium van Brazilië. Deze twee natuursystemen zijn onmisbare ecologische schakels in het land. De ontbossing in de Cerrado is vandaag twee keer groter dan in het Amazonegebied. De belangrijkste rivieren van Brazilië ontspringen in de Cerrado. Het ondergrondse waterreservoir Guarani is voor de aanvoer van water afhankelijk van gebieden in de Cerrado. De regen en de rivieren in centraal-Brazilië zijn cruciaal voor de energievoorziening. Ongeveer 95 % van de Brazilianen zijn hiervan afhankelijk. Nergens ter wereld vinden we dergelijke natuursystemen met zo’n hoge biodiversiteit. De plaatselijke bevolking kan een gezonde economie uitbouwen op basis van de honderden soorten vruchten uit de regio. In de Cerrado overleven veel soorten die bedreigd zijn door de vernietiging van het Atlantisch Woud. Als de Cerrado en de Caatinga ten ondergaan, dan zijn de andere ecosystemen ook bedreigd.

Het jaar begon met een opvallende waarschuwing van het Europese Milieuagentschap (EEA): de Europese Unie heeft niets geleerd van milieurampen in het verleden, zoals het gebruik van het insecticide DDT of kernrampen. Als er destijds beter geluisterd was naar de vroege waarschuwingen over de gevaren, hadden er duizenden levens gered kunnen worden en had grote schade aan ecosystemen vermeden kunnen worden, stelt het EEA. Maar nu nog maakt de unie exact dezelfde fouten met nieuwe technologieën, waaronder genetische manipulatie. Dat voorstanders van de genetische manipulatie een harde lobbycampagne voeren, was al bekend. Dit jaar bleek dat het niet enkel om bedrijven gaat, maar ook om een georkestreerde campagne vanuit de Amerikaanse overheid. Diplomaten hebben keihard gelobbyd in Europese en andere landen om het verzet tegen genetisch gewijzigde gewassen te breken.