Recent onderzoek bracht aan het licht dat één van onze meest iconische akkervogels op het randje van uitsterven staat: de Grauwe gors (Emberiza calandra). De voorbije 15 jaar slonk hun aantal met 95%. Uit veldwerk van de Werkgroep Grauwe gors en Natuurpunt blijkt dat de soort nog maar op vier plaatsen in Vlaanderen voorkomt. Vroeger was hij een algemene verschijning, maar in 2003 telde de Vlaamse broedvogelatlas nog maar 850 broedparen. De achteruitgang ging snel: nog voor de broedvogelatlas gepubliceerd werd, bleek de integrale West-Vlaamse populatie al verdwenen.

Alkmaar is een van de weinige steden in Nederland waar een traditie opgebouwd is van het inventariseren van in de stad broedende vogels. De eerste inventarisatie vond reeds in 1984 plaats en daarna is dit elke 10 jaar herhaald. In 2013-2014 is voor de vierde keer een inventarisatie uitgevoerd van alle broedvogels in het stedelijke gebied van Alkmaar. Vergeleken met 10 jaar geleden zijn er veel soorten die in aantal achteruit gegaan zijn. Een van de meest aansprekende soorten in de stad is de Merel (Turdus merula). Daar gaat het echter niet goed mee, de aantallen nemen gestaag af.

Ook rond Lochem gaan de aantallen akker- en weidevogels dramatisch achteruit. Soorten als Veldleeuwerik (Alauda arvensis), Grutto (Limosa limosa) en Patrijs (Perdix perdix) worden nog maar zelden gezien. De laatste soort is sinds de jaren zeventig met maar liefst 95% afgenomen. En ook overige boerenlandvogels laten een dramatische achteruitgng zien. De aantallen vogels op weilanden en akkers in Nederland zijn sinds 1960 met gemiddeld 61 tot 73 procent teruggelopen. Dat komt concreet neer op het verdwijnen van 3,3 tot 5,7 miljoen broedparen binnen 50 jaar.

Sinds 2009 worden er in Drenthe systematisch broedvogels in agrarische gebieden geteld, volgens de punttelmethode. Hiervoor is een meetnet van honderden telpunten neergelegd waarvan een steeds groter deel jaarlijks door vrijwilligers van Werkgroep Grauwe Kiekendief wordt geteld. Naast de tellingen door de vrijwilligers vindt elke drie jaar, in opdracht van provincie Drenthe, een herhalingstelling plaats op ongeveer 150 telpunten. Dit is om de ontwikkelingen van het aantal (broed)vogels in het agrarisch gebied te volgen en de effectiviteit van natuurbeheer in het agrarisch gebied te meten.

Berkelland, één van de grootste plattelandsgemeenten van Nederland met een oppervlakte van zo'n 285.000 km2, behoort tot de top 50 van Nederland als het gaat om biodiversiteit in de natuur met maar liefst 1161 planten- en diersoorten. De herhaalde ruilverkavelingen, waaronder in het gebied rond Beltrum, hebben het landschap een rechtlijnig karakter gegeven, weg van het oude Kampenlandschap met heggen en houtwallen en bochtig lijnenspel. Het heeft grote gevolgen gehad voor de omringende flora en fauna. Veel soorten zijn verdwenen of hebben de grootste moeite om zich in stand te houden.

Verschillende keren in de wereldgeschiedenis hebben grote rampen het toenmalige leven bijna volledig uitgeroeid. Een onderzoek dat vandaag verschijnt in de Proceedings of the National Academy of Sciences laat zien dat de uitstervingsgolf die zich sinds de jaren 1970 voltrekt nog onderschat wordt. Omdat we meestal enkel de soorten oplijsten die volledig uitgestorven zijn of daar zeer dichtbij staan, maar niet hoe soorten achteruitgaan. De onderzoekers brachten het leefgebied van 27.600 soorten vogels, amfibieën, reptielen en zoogdieren in kaart.

Het gaat niet goed met de biodiversiteit in Zuid-Holland. Dat blijkt uit een in 2014 verschenen rapport van het kennisinstituut Alterra. In twaalf jaar tijd is het aantal akker- en weidevogels met meer dan dertig procent achteruit gegaan, en het aantal exemplaren van bedreigde soorten van de zogenaamde rode lijst met zeventig procent. Bedreigde soorten die in Zuid-Holland al jaren sterk achteruitgaan zijn bijvoorbeeld de zilveren maanvlinder (Boloria selene), de groene glazenmaker (Aeshna viridis), de grutto (Limosa limosa), de patrijs (Perdix perdix) en de boomvalk (Falco subbuteo).

Onze rivieren bevatten te veel pesticiden, kwik en vlamvertragende stoffen. Toch verorberen we jaarlijks nog 30 ton paling uit onze rivieren. ‘Onverantwoord’, zegt bioloog Claude Belpaire. ‘Vissers krijgen duidelijk de boodschap dat ze het best geen vis uit onze rivieren eten. Maar elk jaar wordt er 30 ton paling uit ­onze Vlaamse rivieren meegenomen voor consumptie. Die ontrading heeft dus weinig effect’, zegt Claude Belpaire, bioloog van het Instituut Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en gespecialiseerd in de leefomstandigheden en gezondheidstoestand van paling.

De huiszwaluw (Delichon urbicum) in de stad heeft het zwaar dit jaar; er is te weinig voedsel beschikbaar. Zo concludeert stadsecoloog Jan Doevendans. Hij is vandaag bezig een deel van de zwaluwen te ringen, te meten en te wegen. Een hoogwerker gaat de lucht in op het Van Brakelplein in Groningen. Erbovenop staan stadsecoloog Jan Doevendans kameraad Henk de Wit en bevriend vogelkenner Andries Berghuis. Gedrieën staan ze over een van de nestkasten gebogen die bevestigd zijn aan verschillende gevels op het plein.

Er zijn steeds minder wormen in Nederland en dat is een probleem. Wormen, kevers en larven zijn allemaal erg belangrijk voor de levenscyclus op aarde, maar dat komt in gevaar nu het aantal daalt. Want hoewel we wormen en andere kleine bodemdieren niet zien, gaan we ze wel degelijk missen als ze er niet meer zijn. ‘In een handje grond zit meer bodemleven dan hoeveel mensen er op aarde zijn’, legt Gerard Korthals van de Wageningen University en het NIOO (Nederlands Instituut voor Ecologie) uit. ‘Dat gaat om miljarden in aantallen. Dat doet van alles. Beesten, schimmels, aaltjes.