Het beperken van neonicotinoïden werpt Nederland twintig jaar terug in de tijd, stelt Syngenta manager Jan Bouwman

Syngenta is teleurgesteld over het verbod op het gebruik van drie landbouwtoepassingen in de middelengroep neonicotinoïden. Donderdag werd hier in de Tweede Kamer een besluit over genomen. Staatssecretaris Sharon Dijksma van Landbouw en Natuur moet nu in de Europese Unie pleiten voor een moratorium op alle toepassingen van neonicotinoïden en fipronil, tenzij onomstotelijk bewezen is dat zij geen schadelijk effect hebben op de gezondheid van bijen. ‘Een slechte zaak voor de duurzame landbouw’, vindt Jan Bouwman, Sustainable Agri and Stewardship Manager van Syngenta, die spreekt van een straffe uitspraak. ‘Wij krijgen hier meer last van dan van de gecontroleerde techniek die we nu toepassen.’ Bouwman is bang dat het besluit tot grotere risico’s voor bijen leidt. Voor sla betekent dit bijvoorbeeld dat er dan zes bespuitingen in het veld nodig zijn. Een van de consequenties hiervan is meer schade aan het oppervlaktewater.’ Syngenta wil zo snel mogelijk met het College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) en staatsecretaris Dijksma in discussie over de link die wordt gelegd tussen neonicotinoïden en bijensterfte. ‘Wij willen Dijksma nogmaals de relevantie van zaadbehandeling voor de duurzame land- en tuinbouw uitleggen en hopen dat ze daar wat mee kan. Het is de vraag of daar genoeg tijd voor is.’ Het concern zegt te twijfelen aan de conclusie van het rapport van de European Food and Safety Authority (EFSA) dat aan het verbod ten grondslag ligt. De Europese voedselveiligheidsautoriteit komt tot de slotsom dat drie van de insecticiden uit de groep neonicotinoïden schadelijk zijn voor bijen. Een van deze is de actieve stof thiamethoxam, door Syngenta op de markt gebracht onder de naam Cruiser. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat Bouwman echter niet in gaat op het wetenschappelijk bewijs dat zich de laatste jaren heeft opgestapeld. De oorzaak van bijensterfte is bekend: neonicotinoiden. Volgens Tennekes kan zelfs de door de agrochemie lobby geinfiltreerde EFSA er niet meer onderuit deze visie over te nemen. Samen met Francisco Sánchez-Bayo heeft Tennekes aangetoond dat de gemeten verontreinigingen van stuifmeel en nectar met imidacloprid binnen een week dodelijk zijn voor bijen. Dat werkt destabiliserend op het bijenvolk en verklaart de sinds vele jaren sterk verhoogde wintersterfte. Bouwman weet dit al sinds 30 oktober 2009 toen ik hem op de hoogte heb gebracht bij mijn voordracht bij de Werkgroep 'bestuivende insecten en gewasbeschermingsmiddelen en biociden‘, de zogenaamde 'spuitschade commisisie', waarin ook hij vertegenwoordigd is, aldus Tennekes.

Cruiser is, net als de neonicotinoïden van andere fabrikanten, sinds halverwege de jaren ’90 toegelaten in de Europese Unie en Nederland. Het zaad van onder meer maïs, suikerbieten, koolzaad, tarwe, gerst en zonnebloem is behandeld met neonicotinoïden. Hierdoor is het zaadje in de grond beschermd tegen schadelijke invloeden en in het eerste plantstadium tegen bladluis. Een technologie die past in duurzame landbouw stelt Syngenta. ‘In plaats van een veldbehandeling waarvoor 600 gram per hectare nodig is, kost een zaadbehandeling 60 gram per hectare. Doordat er minder middel nodig is, is de milieuwinst groter’, legt Bouwman uit. Daarbij vindt er geen uitspoeling en vervlieging plaats. Toch was de connectie met bijensterfte er ooit wel. In 2008 vervloog er tijdens het zaaien van maïs stof waarin neonicotinoïdendeeltjes zaten naar het bloeiende koolzaadveld ernaast. Gevolg; alle bijen stierven. De chemieindustrie heeft sindsdien maatregelen genomen die dit onmogelijk maken. ‘De zaaimachines die behandeld zaad verwerken moeten beschikken over deflectoren die de lucht omlaag blazen. Boeren krijgen begeleiding en training bij het zaaien, de verbeterde hechtingsmiddelen houden de stof vast, de hoeveelheid stof mag niet boven een bepaald niveau uitkomen en alleen erkende bedrijven mogen het toepassen.’ De oorzaak van bijensterfte moet volgens het concern niet worden gezocht bij neonicotinoïden, maar bij de Varroa-mijt die in elke bijenkast voorkomt. ‘Afgezien van de pakweg drie professionele imkers beschikken de 7.000 hobbyimkers die Nederland telt niet over het juiste kennisniveau om met hun bijenvolken om te gaan en de mijt effectief te bestrijden. Een ander probleem is het gebrek aan biodiversiteit in ons land. Zonder bloemen geen bijen’, aldus Bouwman.

Ten slotte is onzorgvuldig gebruik van gewasbeschermingsmiddelen een reden voor het doodgaan van bijen. Een voorbeeld: ‘Soms neemt een teler op een dag dat het eigenlijk net wat te hard waait het besluit om toch tegen phytophthora te spuiten, omdat voor de dagen erna regen is voorspelt. Het middel kan zo in een bloeiend gewas komen. Door het spuitmoment op spuitetiketten te wijzigen en een toegenomen kennisniveau onder telers, klagen imkers hier lang niet zoveel meer over als vroeger.’

Het beperken van neonicotinoïden zoals een kamermeerderheid donderdag heeft aangenomen, werpt Nederland twintig jaar terug in de tijd stelt Bouwman. ‘De alternatieven van zaadbehandeling zijn een slechte zaak. Ook de teelt van suikerbieten gaat bij een ban een opbrengstderving van 40 procent tegemoet door hoge plaagdruk. Wij willen Dijksma ervan overtuigen dat een verbod niet ten dienste staat van duurzaamheid. Dijksma moet alles, dus ook de door ons ingebrachte recente verbeteringen, in ogenschouw nemen en niet alleen afgaan op het EFSA-rapport. En dan hebben we het nog niet over de sociaal-economische schade in de unie die kan oplopen tot 17 miljard euro en een bedreiging van 50.000 banen.’

‘Want laat een ding duidelijk zijn’, sluit de Syngentamanager af, ‘Zonder bijen geen Syngenta. Tachtig procent van de gewassen in Europa wordt bestoven door insecten. Als die bijen er niet zijn, is er geen teelt en zijn onze genetica, chemie en biologie niet nodig. Als er een probleem met neonicotinoïden zou zijn, zijn wij de eersten die het van de markt zouden halen.

Bron: Boeren Business, 24-01-2013
http://www.boerenbusiness.nl/granenmarkt/artikel/item/10819193/Syngenta…