Landschap Noord-Holland presenteert haar Jaarboek Boerenlandvogels Noord-Holland 2017. Het jaarboek schetst een beeld van de aantallen boerenlandvogels in het voorjaar van 2017. Sommige eenden van het boerenland doen het goed. Vooral het aantal broedparen krakeenden neemt al vanaf 2005 spectaculair toe. Krakeenden (Anas strepera) zijn planteneters, die foerageren langs de oevers van de wateren (o.a. op wieren op basaltblokken) waar ze verblijven. Het gaat de krakeend in Nederland voor de wind.

Rond 1960 hebben naar schatting 2.500 - 3.000 tapuiten Oenanthe oenanthe in Nederland gebroed. De tapuit is in enkele tientallen jaren tijd een van de zeldzaamste broedvogels van ons land geworden. De achteruitgang is fors, met maar liefst 90% sinds 1990. Grote delen van het binnenland, zoals Noord-Brabant, Limburg en de Veluwe zijn nagenoeg verlaten door deze vroeger algemene soort, die vele volksnamen kent. In het verleden broedde de tapuit (Oenanthe oenanthe) op het Dwingelderveld in de droge heide, waar voldoende broedgelegenheid aanwezig was in de vorm van de vele konijnenholen.

Het moet mogelijk zijn om in een periode van 15 a 20 jaar een volledig ecologische gewasbescherming te ontwikkelen, waarbij één derde van alle plagen onder de duim wordt gehouden met spontaan voorkomende en regelmatig geïntroduceerde biologische bestrijding. Nog eens één derde kan worden voorkómen door planten resistent te maken tegen plagen. Het resterende deel kan dan door een boeket van andere methoden worden voorkómen, zoals preventie, cultuurmaatregelen en slim gebruik van chemische verbindingen die al dan niet door de plant zelf worden aangemaakt bij aanval door een ziekte of plaag.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat pesticiden en andere chemicaliën een significante rol spelen in de wereldwijde achteruitgang van amfibieën, zoals kikkers. De Duitse en Zwitserse wetenschappers achter de studie zeggen in het Britse dagblad The Guardian dat het zowel “verbazingwekkend” als “alarmerend” is dat veelvoorkomende pesticiden zo giftig kunnen zijn, en dat in dosissen die goedgekeurd zijn door overheden. “Je zou niet denken dat producten, die geregistreerd zijn op de markt, zo’n giftig effect hebben”, zegt Carsten Brühl van de Duitse universiteit Koblenz-Landau.

Minister Carola Schouten wil meer duidelijkheid over de gevolgen van de aanscherping van regels voor neonicotinoïden. Als die duidelijkheid er niet tijdig is, zal ze geen oordeel geven over het plan van de Europese Commissie om de regels voor het gebruik aan te scherpen. In een brief aan de Tweede Kamer zegt de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit dat verschillende lidstaten nog vragen hebben over de plannen van de Europese Commissie die er op neerkomen dat imidacloprid, clothianidin en thiamethoxam alleen nog in kassen mogen worden gebruikt.

In een kamerbrief van 11 december 2017 geeft minister Carola Schouten een reactie op de brief van Experimental Toxicology Services Nederland BV (ETS) van 22 oktober 2017 inzake het gebruik van neonicotinoïden in relatie tot insectensterfte. In de brief appelleert Henk Tennekes, naar aanleiding van de in Krefeld aangetoonde masssale insectensterfte, om de aangenomen moties van het lid Ouwehand (Kamerstuk 27 858, nr. 125 en nr. 155) voor een algeheel verbod op de neonicotinoïden ten uitvoer te brengen.

Ooit zwommen er zalmen in alle grote Europese rivieren, van de Seine tot de Maas en Rijn, maar tegenwoordig leven alleen in Ierland, Schotland, IJsland en Noorwegen nog gezonde populaties. Sinds 1990 zit er weer zalm in de Rijn, al is het vergeleken met vroeger nog mondjesmaat. Tot begin 2003 zijn er aanwijsbaar meer dan 1900 volwassen zalmen teruggekeerd in de Rijn en zijn zijrivieren. Omdat niet alle zalmen bij hun terugkeer geteld kunnen worden, zal het werkelijke aantal teruggekeerde zalmen duidelijk hoger liggen.

Het aantal bedreigde broedvogels in Nederland neemt toe. Er staan negen broedvogels meer op de Rode Lijst dan in de vorige publicatie in 2004. Onder meer de torenvalk (Falco tinnunculus) en de wulp (Numenius arquata) staan er nu ook op. Op basis van tellingen van Sovon Volgelonderzoek is te zien welke soorten er zijn verdwenen en welke broedvogels het snelst uitsterven.

Het bewijs dat een nieuw type pesticide zeer schadelijk is, stapelt zich op. Maar de autoriteiten luisteren liever naar wetenschappers die op schoot zitten bij de agrochemische industrie. Het instorten van bijenkolonies in heel de Verenigde Staten en Europa. De massale sterfte van kikkers in meertjes in de Sierra Nevada. De woekering van infecties onder de Japanse rijstvis. De kaalslag onder vleermuizen. De dramatische daling in het aantal weidevogels. Al dit leed brengt de Nederlandse toxicoloog Henk Tennekes in verband met een nieuw type pesticiden, de neonicotinoïden.

We staan even stil bij twee belangrijke boeken. Het eerste boek heet “Silent Spring” van Rachel Carson. Deze in 1962 voor eerst verschenen bestseller beschrijft het angstwekkend scenario van een ‘stille lente’ omdat er geen vogels meer zijn. En die vogels zijn er niet meer vanwege het gebrek aan insecten als gevolg van het ongeremde gebruik van synthetische pesticiden. Het boek van Rachel Carson was een wake up call dat o.a. een rol heeft gespeeld in het uitbannen van het veel gebruikte, of moet ik zeggen misbruikte, DDT.