knipsels

Twintig jaar geleden legden nog meer dan een miljard van de zwart-oranje vlinders de jaarlijkse trektocht vanuit Canada en de VS naar Mexico af. Vorig jaar werd dat cijfer nog op amper 33 miljoen geschat, een historisch dieptepunt. In augustus stuurden milieugroeperingen daarom een brief naar de Amerikaanse Fish and Wildlife Service met de vraag om de vlinder als beschermde diersoort te beschermen. Die dienst heeft nu laten weten dat het de vraag ontvankelijk heeft verklaard. Het agentschap start een consultatieperiode van twee maanden waarin het informatie verzamelt van onder meer wetenschappers. Over ongeveer een jaar moet een beslissing klaar zijn.

Infact verkoopt kleding gemaakt van biologisch katoen. Deze zomer kreeg het bedrijf een lening van een Duitse bank. Sindsdien groeit het als kool. Toen hij zijn businessplan verzegeld en wel kreeg teruggestuurd door Trio­dosbank, ‘deed dat wel een beetje pijn’. Roland Wiechert (31) produceert met zijn bedrijf Infact kleding van louter biologische katoen, betaalt zijn personeel in India meer dan het minimumloon en is van plan om daar een school op te zetten. Hoe duurzaam kun je zijn? Maar de afwijzing sloot naadloos aan bij de queeste van Wiechert naar financiering, die bijna stukliep op de banken. ‘Ik had anderhalve ton nodig om de groei van mijn bedrijf te financieren. Voor een bank is dat peanuts. Ik heb alle Nederlandse banken gehad. Driekwart jaar ben ik ermee bezig geweest. Door ABN werd ik niet teruggebeld, Rabobank vond het bedrag te laag. De ene bank zei dat ik het bedrijf onmogelijk in mijn eentje kon runnen, de andere bank wilde niet investeren in personeel. Zo was er elke keer wel iets.'

In de dierentuin van Rostock in Noord-Duitsland is opnieuw bij een vogel H5N8 vastgesteld, namelijk bij een rode ibis (Eudocimus ruber). Dat heeft het landbouwministerie van de deelstaat Meckelenburg-Voor-Pommeren laten weten.. Naar aanleiding van de besmetting van de rode ibis zijn achttien vogels in de dierentuin geruimd. Behalve om ibissen gaat het daarbij om diverse typen reigers. De dierentuin is gesloten in afwachting van de resultaten van verder onderzoek. Onder meer wordt gestudeerd op het in- en uitgaande verkeer van personen en voer voordat vogelgriep uitbrak. Vorig jaar bleek een ooievaar besmet met dit type vogelgriepvirus. In totaal bood de dierentuin in de havenstad aan de Oostzee onderdak aan negen ooievaars. De dieren moesten worden geruimd. Meckelenburg-Voor-Pommeren kreeg begin november te maken met het virus, toen dit de kop op had gestoken op een groot kalkoenenbedrijf bij Greifswald. In december werd het virus in deze deelstaat ook vastgesteld bij een in het wild levende taling op het Oostzee-eiland Rügen.

Onderzoekers hebben het verloop van het dodelijke ‘witneussyndroom’ in kaart gebracht. De ziekte doodt in het noorden van de VS en in Canada miljoenen vleermuizen tijdens de winterslaap. De veroorzaker van de ziekte is de schimmel Pseudogymnoascus destructans. Maar hoe de schimmel de vleermuizen doodt was nog onbekend. Onderzoekers hebben besmette en onbesmette vleermuizen in dezelfde ruimte laten overwinteren om ze te kunnen vergelijken. Dit experiment bevestigde het vermoeden van biologen dat de infectie met de schimmel ervoor zorgde dat de vleermuizen tijdens de winterslaap veel meer energie verbruiken: de besmette dieren hielden veel minder lichaamsvet over. Ook bleek dat de stofwisseling al hoger werd voordat er symptomen zichtbaar waren, zoals rusteloosheid of zichtbare plekken met schimmel. Dat laatste is van belang voor de controle op het syndroom, die nu vooral gericht was op dieren met symptomen. Naast de verhoogde stofwisseling hadden besmette dieren ook te veel kooldioxide en kalium in het bloed.

Boerenlandvogels hebben weinig baat bij akkerranden. Hun broedsucces gaat er niet op vooruit. Dit blijkt uit het proefschrift waarop Marije Kuiper op 9 januari promoveert in Wageningen. Er is meer nodig, concludeert zij, om soorten als de veldleeuwerik, de gele kwikstaart of de kwartel voor akkerbouwgebieden te behouden. Boeren krijgen in het kader van agrarisch natuurbeheer al zo'n twintig jaar een vergoeding als ze een strook langs hun akkers niet inzaaien met tarwe of een ander gewas, maar met een bloemenmengsel of verschillende grassen.

Net als zoogdieren hebben ook insecten een aangeboren immuunsysteem dat in staat is veroorzakers van infecties te herkennen. Een team van Italiaanse onderzoekers, onder leiding van Francesco Pennachio van de Universiteit van Napels heeft nu ontdekt dat een bepaalde groep insecticiden – neonicotinoïden – veranderingen in het immuunsysteem van insecten veroorzaakt. Insecten zijn hierdoor extra kwetsbaar. Door het blokkeren van een regulator van het aangeboren immuunsysteem, NF-kB (een bepaald eiwit) kwamen onderzoekers erachter dat neonicotinoïden het immuunsysteem beïnvloeden. Dat is te lezen in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences. De methode werd eerst op fruitvliegjes getest en daarna op bijen. Uit het onderzoek bleek dat bijen die geen neonicotinoïden kregen, bestand waren tegen een infectie. Bijen die wel werden blootgesteld, vertoonden wel reacties. Hoe groter de dosis neonicotinoïden, hoe groter de kans op infectie en hoe groter de kans dat het beestje dus sterft.

Met een afgestemde campagne probeerde een groep wetenschappers een verbod op neonicotinoïden af te dwingen. Dat is een populaire klasse bestrijdingsmiddelen die in verband worden gebracht met de verhoogde sterfte van bijen en andere insecten sinds het begin van deze eeuw. Dat blijkt uit een gelekt document dat verslag doet van twee ontmoetingen tussen de wetenschappers in 2010. Het document bewijst dat deze onderzoekers eerder activisten zijn dan wetenschappers, stelt David Zaruk, een Brusselse risicoanalist gespecialiseerd in milieuproblematiek. Hij ontdekte het document op de website van een van de betrokkenen.

In Casino, een plaats in het Australische New South Wales, zijn zeker 5000 vleermuizen uit de lucht komen vallen. Inmiddels is de stank van de kadavers niet meer te harden. Ook wordt er gevreesd dat de overal verspreid liggende lijken ziektes kunnen veroorzaken. Er worden intussen al zo'n 450 vleermuizen verzorgd door dierenartsen.​ Mensen wordt afgeraden de dieren op te pakken, omdat ze kunnen bijten. Sommige dieren kunnen ook drager zijn van een virus.