knipsels

De teelt van leliebollen moet blijvend worden geweerd uit kwetsbare gebieden in de gemeente Ommen. Dat vindt de regionale natuur- en milieuvereniging De Vechtstreek. De vereniging reageert daarmee op het verzoek van landbouworganisatie LTO aan de gemeente Ommen om het bestemmingsplan buitengebied aan te passen, zodat lelieteelt mogelijk wordt gemaakt. "Het huidige bestemmingsplan buitengebied is voorbeeldstellend voor de hele regio. Ik vind het vreemd dat geprobeerd wordt dat open te breken", zegt Hein Kuijper, voorzitter van De Vechtstreek. Ommen is in de regio een uitzondering doordat lelieteelt niet overal wordt toegestaan. In het bestemmingsplan, dat vorig jaar werd vastgesteld, is sierteelt niet mogelijk op de bestemmingen Agrarisch gebied landschappelijke openheid, Natuurgebied & recreatie en Rivierovers. Lelieteelt wordt gerekend tot sierteelt. Volgens de lokale LTO-voorzitter Albert Dankelman ten onrechte. De teelt is vergelijkbaar met akkerbouw, vindt hij. De natuurbeweging is een andere mening toegedaan, omdat bij leliebollenteelt veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. "Dat is in de eerste plaats slecht voor de volksgezondheid, maar ook voor natuur en milieu", oordeelt Kuijper.

Bijenhouders en milieuactivisten lopen al jaren storm tegen de neonicotinoiden, Voor hen zijn de werkzame bestanddelen met de namen clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam verantwoordelijk voor bijensterfte. Deze critici krijgen nu steun van de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid EFSA. De bestrijdingsmiddelengroep van de EFSA heeft in opdracht van de Europese Commissie alle studies met neonicotinoïden doorgelicht, vertelt directeur Herman Fontier. "Bijna zonder uitzondering konden we bevestigen of in ieder geval niet uitsluiten dat alle in de Europese Unie toegelaten stoffen een risico voor de bijen vormen. Voor sommige toepassingen en gewassen zijn de gegevens echter te mager om het risico betrouwbaar te kunnen beoordelen. Dit is vooral het geval bij de zogenaamde guttatiedruppels (zweetdruppels die bij warm weer door jonge planten worden afgescheiden en die met neonicotinoiden kunnen zijn verontreinigd). "Dat de EFSA onderzoekers tot de conclusie komen dat neonicotinoiden risico's voor bijen vormen, toont aan dat de risicobeoordeling bij de toelatingsprocedure hiaten vertoont, zegt hoogleraar Koos Biesmeijer van Naturalis Biodiversity Centre in Leiden. "Pesticiden worden weliswaar streng getest en de neonicotinoiden hebben deze tests ook doorstaan. Recente wetenschappelijke studies hebben echter aangetoond, dat deze stoffen de bijen niet direct doden, maar schadelijk voor hen zijn op de lange termijn."

De samenwerking tussen de Nederlandse Bijenhouders Vereniging (NBV) en LTO Noord, ZLTO en LLTB in het project Bijenkennisnet heeft tot doel de bijenpopulatie in Nederland te versterken. Het ministerie van Economische Zaken ziet veel waarde in deze samenwerking en heeft besloten dit te stimuleren door het project financieel te ondersteunen. De partijen hebben elkaar gevonden in het gezamenlijke belang: het tegengaan van verdere achteruitgang van de bijenstand. 'Bijengezondheid’ en ‘leefgebied en voedselaanbod’ zijn bijvoorbeeld thema’s waar zowel de agrariër als de imker betrokken bij zijn. Meer samenwerking tussen imkers en agrariërs moet leiden tot maatregelen die een bijdrage leveren aan deze thema’s zoals bijvriendelijke erfbeplanting, aangepaste gewasbescherming en het streven naar een jaarrond voedselaanbod. In een reactie vraagt de toxicoloog Henk Tennekes zich af of NBV voorzitter Jan Dommerholt nu voor de tweede keer te kennen geeft geenszins van plan te zijn de aangenomen motie van de NBV groep Veluwe Zuid uit te voeren. De standpunten van NBV en LTO ten aanzien van de neonicotinoiden zijn onverenigbaar tenzij de in april 2012 op de ALV aangenomen motie van de groep Veluwe Zuid (die het hoofdbestuur opdraagt zich in te zetten voor een verbod op de neonicotinoiden) door het hoofdbestuur van de NBV (ondanks een plechtige toezegging tijdens de ALV) niet wordt uitgevoerd. De LTO heeft altijd duidelijk te kennen gegeven mordicus tegen een verbod op de neonicotinoiden te zijn, ook nadat twee Europese instanties tot de conclusie kwamen dat neonicotinoiden een onaanvaardbaar risico voor bijen vormen, aldus Tennekes.

Staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken wil bepaalde toepassingen van gewasbeschermingsmiddelen uit de neonicotinoïdegroep beperken vanwege risico voor bijen. Zij wil die inperking bij voorkeur Europees regelen omdat dat het meest effectief is. Maar als de Europese Commissie niet met maatregelen komt, wil zij dat het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) nationale maatregelen neemt. Dat schrijft ze in een brief aan de Tweede Kamer. De Nederlandse overheid heeft lange tijd, aangestuurd door onderzoek van de WUR, geen maatregelen tegen neonicotinoïden willen treffen. Onderzoekers van de WUR hebben internationale studies naar de schadelijke effecten voor bijen telkens gerelativeerd. Na een studie van de EFSA (de Europese organisatie voor de voedselveiligheid) waaruit blijkt dat er wel degelijk grote risico's zijn voor bijen, heeft nu ook staatssecretaris Dijksma van landbouw laten weten voorstander te zijn van maatregelen. De Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft een herbeoordeling uitgevoerd van de effecten op bijen van 3 werkzame stoffen uit de neonicotinoïdegroep. De EFSA concludeert dat een hoog risico voor bijen bij toepassing op sommige gewassen is geïdentificeerd of niet kan worden uitgesloten. Dit geldt voor 2 Nederlandse toepassingen voor gebruik bij maïs. Het Ctgb adviseert de staatssecretaris op die 2 toepassingen er bij de Europese Commissie op aan te dringen actie te ondernemen en datzelfde te doen voor toepassing bij erwten. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes niet te kunnen begrijpen waarom de staatssecretaris het Leidse voorstel niet heeft overgenomen om het gebruik van imidacloprid te verbieden in sterk vervuilde regio's (Delfland, Rijnland, Bommelerwaard, de kop van Noord-Holland en in zuidoost-Drenthe).

Een studie uitgevoerd door Thomas Hahn (a-connect) en Steffen Noleppa (agripol) heeft de waarde van zaadbehandeling met neonicotinoïden beoordeeld in verschillende Europese landen, waaronder Nederland. Het Humboldt Forum for Food and Agriculture (HFFA) heeft vandaag het eerste uitgebreide onderzoek naar de sociaal-economische en ecologische bijdrage van zaadbehandeling met neonicotinoïden gepubliceerd. In een reactie vraagt de toxicoloog Henk Tennekes zich af wat de ontdekkingsreizigers Humboldt en Darwin zouden hebben gezegd over de toestand van onze natuur na een halve eeuw van intensivering van de landbouw. Volgens Tennekes is de kans groot dat ze zich zouden omdraaien in hun graf.

"Het Europese cultuurlandschap staat zwaar onder druk. Zo zijn, met name door schaalvergroting in de landbouw, veel bomen gekapt, heggen verwijderd en slootjes gedempt. De laatste natuurgebieden raken hierdoor op slot." Aldus, Jaap Dirkmaat, directeur van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap. Hij schreef een boek over de ontstaansgeschiedenis, het belang en de teloorgang van het Europese cultuurlandschap: 'Mooi Europa'. Dirkmaat wil meer aandacht voor het Europese cultuurlandschap. Bovenal omdat zij inspiratiebron kan zijn voor een grootscheepse aankleding van de huidige Europese landbouwprairies.

Onderzoeken waaruit blijkt dat landbouwgif gevaarlijk is voor bijen worden nog altijd genegeerd door de overheid. Sussende studies die door de industrie zelf zijn uitgevoerd krijgen meer aandacht dan onafhankelijke alarmerende studies, meldt Zembla op donderdag 24 januari 2013. Veel niet-biologische boeren en tuinders vrezen zonder deze middelen niet rond te kunnen komen. Het televisieprogramma toonde in 2011 al aan dat wetenschappers van de Wageningen Universiteit financiële banden hadden met producenten van landbouwgif. Deze onderzoekers, die toenmalig staatssecretaris van Landbouw Henk Bleker (CDA) adviseerden, stelden dat de massale sterfte die bijenvolken al jaren teistert vooral komt door de varroamijt. De uitzending van Zembla leidde destijds tot een spoeddebat in de Tweede Kamer. Bleker beloofde de bevindingen van Zembla te onderzoeken. Nu blijkt volgens Zembla dat Bleker het nieuwe onderzoek door dezelfde onderzoekers liet uitvoeren. De uitkomst van hun onderzoek is dan ook niet verrassend. In het rapport wordt geconcludeerd dat er te weinig wetenschappelijk bewijs is dat er risico's zijn voor bijen. Zembla legde het rapport voor aan docent nieuwe risico's Jeroen van der Sluijs. Hem viel op dat het rapport vooral is gebaseerd op studies die de industrie zelf heeft gedaan. De onafhankelijke studies zijn volgens hem ondervertegenwoordigd. De Raad van Bestuur van Wageningen UR heeft met schrijven van 27 maart 2012 een klacht van de toxicoloog Henk Tennekes over deze literatuurstudie ongegrond verklaard.

Studies van de European Food Safety Authority (EFSA) naar de gevolgen van zaadbehandeling met neonicotinoiden kunnen volgens LTO Nederland geen aanleiding zijn voor de overheid om een algeheel verbod in te stellen op gebruik van imidacloprid, clothianidine, thiamethoxam. "Van een verbod van deze neonicotinoiden bij zaadbehandeling kan al helemaal geen sprake zijn", reageert Sjaak Langeslag, LTO dossierhouder Gewasbescherming. LTO Nederland zet op de eerste plaats in op maatregelen die telers zelf op bedrijfsniveau kunnen nemen om de mogelijke risico’s voor bijen te verkleinen. Bijvoorbeeld door aanpassen van de zaaimachines kan stofdrift worden voorkomen. Langeslag: "Juist in Nederland hebben we op dit terrein veel ervaring opgedaan. Na een herbeoordeling door het College toelating Gewasbeschermingsmiddelen (Ctgb) in 2011 kennen we in Nederland de strengste gebruiksvoorschriften van alle Europese landen." De toxicoloog Henk Tennekes vraagt zich in een reactie af of de LTO zich überhaupt aangesproken voelt door de verontreiniging van het Nederlandse landschap met voor insecten dodelijke bestrijdingsmiddelen. De LTO bejubelt de verdiensten van de Nederlandse land- en tuinbouw voor de export, en deze lofzang wordt door onze beleidsmakers braaf nagekakeld (zoals de staatssecretaris EZ dat bijvoorbeeld deed tijdens de Grüne Woche in Berlijn). Aan de andere kant is de LTO stekeblind voor de natuurbedreigende milieuvervuiling die de Nederlandse land- en tuinbouw op een roekeloze manier sinds jaar en dag teweeg brengt. Welke prijs moet de Nederlandse natuur betalen voor het overschot op onze handelsbalans, mevrouw Dijksma?, aldus Tennekes.

De Partij voor de Dieren (PvdD) heeft het kabinet gevraagd om voor 22 januari 2013 te reageren op de conclusies van het EFSA-rapport over bijensterfte. Het onlangs verschenen onderzoeksrapport van het Europese agentschap voor voedselveiligheid EFSA brengt drie bestrijdingsmiddelen uit de groep neonicotinoïden, waaronder imidacloprid (Admire) in verband met de toegenomen bijensterfte. De neonicotinoïden worden veel in de land- en tuinbouw gebruikt als insectenbestrijdingsmiddel. Dinsdag 22 januari vergadert de Tweede Kamer over het onderdeel Landbouw en Natuur van de begroting Economische Zaken.

Insecticiden van de groep der neonicotinoïden kwamen al meermaals in opspraak wegens hun vermeende rol in de massale sterfte van bijen. Nu zegt ook de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA dat drie van deze insecticiden schadelijk zijn voor bijen. Zowel de landbouworganisaties in Europa als de gewasbeschermingsmiddelen- en zaadindustrie staan huiverachtig tegenover beperkingen of een verbod. Gelet op nieuwe wetenschappelijke aanwijzingen omtrent de schadelijkheid van neonicotinoïden voor bijen vroeg de Europese Commissie aan EFSA om de risico's van clothianidin, imidacloprid en thiamethoxam grondig te bestuderen. Deze chemische stoffen worden gebruikt als zaadbehandeling en insecticide in akker- en tuinbouwgewassen. Neonicotinoïden in granulaatvorm worden in regel verdund met water op het gewas gespoten. Maar er bestaan ook producten van deze familie waarvan de droge korrel ingewerkt moet worden in de bodem.