Vanavond is de avond voorafgaand aan het Joodse nieuwe jaar, Rosh Ha-Shana. Weet u waarom dat nieuwe jaar altijd in deze periode gevierd wordt, ruwweg samenvallend met de maand september? Dat komt omdat deze maand de afsluiting is van het oogstseizoen in het gebied rond de Middellandse Zee. De akkers zijn leeg, de laatste dieren geboren, de meeste druiven geoogst, het wachten is alleen op de olijven die nog moeten afrijpen. Met de herfst beginnen de nieuwe regens, en met de regens de onzekerheid of er voldoende water en dus voedsel zal zijn in het volgende seizoen. Rosh Ha-Shanah is dus tegelijk het moment van dankbaarheid voor de oogst (net als de dank- en biddag voor het gewas in de christelijke kerken), maar markeert ook de kwetsbaarheid van de mens.
In de loop van de afgelopen tienduizend jaar, sinds het begin van de landbouw, hebben wij collectief die kwetsbaarheid zo kunnen terugbrengen dat het overgrote deel van de wereldbevolking zich nu geen zorgen hoeft te maken over de vraag of er morgen te eten zal zijn, en dat we erop kunnen vertrouwen dat ook toekomstige generaties steeds minder honger zullen hoeven te lijden. Dat is een van de grootste verworvenheden van onze tijd die we ons bij ieder debat over voedsel zouden moeten herinneren.
Auteur: Louise Fresco, hoogleraar duurzame ontwikkeling, universiteit van Amsterdam. Abel Herzberglezing. In: Dagblad Trouw, 17-09-2012
http://www.trouw.nl/tr/nl/4328/Opinie/article/detail/3317797/2012/09/17…
- Login om te reageren
Pseudo-intellectuele floers om de plofkip
Recent woedde in Nederland een controverse over uitspraken van WUR-voorzitter Aalt Dijkhuizen die stelt dat de landbouw niet alleen buiten maar ook in Nederland niet biologisch en extensief maar nóg intensiever zou moeten worden. Vorige week kwam landbouwkenner en hoogleraar Louise Fresco hem te hulp in haar Herzberglezing door erop te wijzen dat mensen niet weten waar ze voor of tegen zijn. Mensen begrijpen beelden doorgaans heel goed. Die miste ik dan ook in haar lezing. Bij Dijkhuizen zijn ze volstrekt duidelijk. Hij kiest nadrukkelijk voor plofkip, zoals hij afgelopen week duidelijk maakte. Fresco kiest daar ook voor - lees haar Herzbergrede - maar maakt dat niet duidelijk. Daarom blijft ze welkom op alle podia. Ze gebruikt haar academische distantie om het thans onzegbare toch te zeggen: natuurlijk moeten we de wereld intensief gebruiken. De vraag is alleen hoe, waar en onder welke voorwaarden. Die moet je niet vermijden door een pseudo-intellectuele floers om de discussiecontext heen te hangen, maar beantwoorden met heldere beelden die mensen kunnen snappen en waar ze iets mee kunnen hebben.
Bron: Foodlog, 24-09-2012
http://www.foodlog.nl/artikel/ons-beeld-van-de-landbouw/
Klaar voor plofkip - Louise Fresco in Brandpunt:
http://brandpunt.kro.nl/seizoenen/seizoen_2012/afleveringen/30-09-2012
Louise Fresco herschrijft de geschiedenis van brood
In de Oertijd, ten tijde van de prehistorie kauwde de voorloper van de moderne mens al op graankorrels. Ze ondervonden dat de korrels erdoor zachter werden.
Ook werden er korenaren verbrijzeld tussen stenen, wat minder intensief was voor de kaken. Dan kauwde men op de pulp. Die platgeknabbelde pap als het ware slikten ze dan binnen. Dit was de eerste voorloper van broodpap. Veel later weekten ze de graankorrels in water om ze zachter te maken. Nog later, na de uitvinding van het vuur werd die hete pap gebakken op een hete steen. Dit was de eerste voorloper van brood in zijn vaste vorm. Het gerezen brood is eigenlijk een serendipiteit, het werd per ongeluk uitgevonden ten tijde van de Egyptenaren. Een restoverschotje van de vorige dag werd bij het verse deeg geworpen, waardoor het begon te rijzen. Meteen zag men daar een waaier van mogelijkheden. Het brood werd lichter verteerbaar. Louise Fresco herschrijft de geschiedenis van brood, plaatst het met verve in joods-christelijke tradities en negeert de belangrijke bijdrage van de Arabische wereld ('cultuur van nomadische herders') bij het ontstaan van dit voedingsmiddel ('deze herders hadden nog niet de overgang naar de landbouw gemaakt, en konden zij geen granen domesticeren of brood bakken'):
"Brood is bij uitstek het symbolische voedsel in jodendom en christendom, de twee monotheïstische godsdiensten die zo nauw verbonden zijn met het ontstaan van de landbouw en de verspreiding van tarwe en brood. In beide godsdiensten treedt brood in allerlei vormen op: de ongedesemde matzes voor het joodse feest van Pesach, het oudtestamentische hemelse manna, de wonderbaarlijke vermenigvuldiging van broden en vissen en het Laatste Avondmaal in het Nieuwe Testament, tot het Onzevader (‘Geef ons heden ons dagelijks brood’), en de christelijke hostie, die lichaam én brood voorstelt. Brood komt ook terug in de naam van Bethlehem, dat letterlijk ‘stad van het brood’ betekent. In het oudtestamentische verhaal van de profeet Elia (Koningen 1, 17:11-14) komt een beschrijving voor van de ingrediënten van brood (meel, olie en water), gekoppeld aan een van de veelvoorkomende voorspellingen van overvloed. Het brood, dat wil zeggen in dit geval het meel en de olie, zullen zich blijven vermenigvuldigen. In de joodse orthodoxe traditie is het voorgeschreven dat wie het brood snijdt, eerst zijn of haar handen wast en gedurende het snijden niet spreekt uit respect voor het brood. Het respect kan ook de vorm aannemen van het toekennen van een eigen identiteit aan het brood, alsof het een levend wezen is, tegen wie men spreekt, zoals Pablo Neruda doet. In de Koran daarentegen wordt brood nauwelijks genoemd (alleen in de Surat Yusuf, in een droom over brood waarin vogels pikken). Wel is er af en toe sprake van graan, zonder dat er wordt gespecificeerd of het tarwe betreft. Dit hoeft ons niet te verbazen, omdat de Koran verbonden is aan de cultuur van nomadische herders. In tegenstelling tot de culturen waaruit het jodendom en later het christendom zijn ontstaan, hadden deze herders nog niet de overgang naar de landbouw gemaakt, en konden zij geen granen domesticeren of brood bakken. Sinds de Europese ontdekkingsreizen, de daaruit voortvloeiende kolonialisering en de verspreiding van het joods-christelijke gedachtegoed en de groeiende wereldhandel is brood, en vooral ook de metaforische betekenis van brood, gemeengoed geworden. Brood en deeg betekenen in sommige talen, zoals het Engels (dough), ook geld. In een groot deel van de wereld is brood nu een generieke term die staat voor het voedsel van geest en lichaam."
Bronnen:
http://eten-en-drinken.infonu.nl/diversen/349-brood-en-zijn-geschiedeni…
http://www.athenaeum.nl/leesfragment/louise-fresco-hamburgers-in-het-pa…
Een tip voor Louise Fresco
Rosj Hasjana (ראש השנה) is het Joodse Nieuwjaar op de eerste twee dagen van de maand Tishrei, tien dagen voor Jom Kippur of Grote Verzoendag (יום כיפור). De Joodse traditie leert dat in de loop van de Hoge Heilige Dagen God beslist wie zal leven en wie zal sterven in het komende jaar. Als gevolg hiervan beginnen Joden tijdens Rosj Hasjana en Jom Kippoer (en in de dagen daaraan voorafgaand) serieus na te denken over hun leven en tonen ze berouw voor fouten die ze in het afgelopen jaar hebben gemaakt. Dit proces van bekering wordt tesjoewa genoemd. Joden worden aangemoedigd om de goede verhoudingen te herstellen met iedereen die ze onrecht hebben aangedaan, en plannen te maken om het in het komende jaar beter te doen. Op deze manier gaat Rosj Hasjana ook over vrede in de gemeenschap en het streven een beter mens te worden.