Akkervogels

Ausgezwitschert - die Zahl deutscher Feldvögel hat sich innerhalb der vergangenen dreißig Jahre halbiert

Eine neue Studie der Dachorganisation Bird Life International und des European Bird Census Councils (ein Netzwerk von Vogelbeobachtungsprogrammen) zeigt, dass vor allem die Vögel der Agrarlandschaft seit 1980 rapide abnahmen. Feldschwirl Locustella naevia, Kiebitz Vanellus vanellus, Feldsperling Passer montanus, Bluthänfling Carduelis cannabina, Schafstelze Motacilla flava, und Wiesenpieper Anthus pratensis: Vögel, die auf Feldern, Weiden und Wiesen leben, sind seit mehr als dreißig Jahren im Sinkflug. 37 Arten umfasst der Farmland-Indikator und er zeigt ein Minus von 52 Prozent seit 1980. Besonders verheerend, das belegt die Studie, ist die Abnahme von drei Arten: Ortolan Emberiza hortulana, Braunkehlchen Saxicola rubetra und Rebhuhn Perdix perdix. Sie verloren jeweils bis zu 94 Prozent ihrer ursprünglichen Population. Mit einem Rückgang von 94 Prozent nimmt das Rebhuhn Platz eins auf der Verlustskala ein.

British countryside birds take a tumble

The latest figures from the Breeding Bird Survey (BBS) show that four breeding wading birds have reached their lowest levels since the survey started in the early 1990s. Volunteer birdwatchers reported particularly low numbers of lapwing, oystercatcher, snipe and curlew during the spring of 2011. These birds breed on wet grassland and upland habitats across the UK, where they rely on earthworms and other invertebrates for food. All four species saw sharp declines between 2010 and 2011, of 19 per cent for oystercatcher Haematopus ostralegus, 18 per cent for lapwing Vanellus vanellus, 40 per cent for snipe Gallinago gallinago and 13 per cent for curlew Numenius arquata. The BBS produces annual population trends for over one hundred widespread bird species. Ten species have declined by more than 50 per cent since the start of the survey in 1994, including turtle dove, which has declined by a staggering 80 per cent. Since the start of the survey Britain has lost more than half of the following ten species: Turtle Dove Streptopelia turtur -80%; Willow Tit Parus montanus -79%; Wood Warbler Phylloscopus sibilatrix -65%; Whinchat Saxicola rubetra -57%; Grey Partridge Perdix perdix -55%; Nightingale Luscinia megarhynchos -52%; Yellow Wagtail Motacilla flava -50%; Pied Flycatcher Ficedula hypoleuca -50%; Spotted Flycatcher Muscicapa striata -50%; Starling Sturnus vulgaris -50%.

De boerenlandvogels verdwijnen in een pijlsnel tempo

Het aantal boerenlandvogels zoals veldleeuwerik en patrijs blijft achteruit hollen. BirdLife International houdt de stand bij van in totaal 37 soorten boerenlandvogels, zoals veldleeuwerik, patrijs, geelgors Emberiza citrinella en graspieper. Deze 37 samen laten een achteruitgang zien van 52% sinds 1980, in totaal gaat het om ruim 300 miljoen minder vogels. In de Top 10 van de snelste dalers staan verschillende kenmerkende soorten van het Nederlandse boerenland, zoals patrijs Perdix perdix (66% afname in Europa, 95% afname in Nederland), grutto Limosa limosa (55% afname in Europa, 60% afname in Nederland), graspieper Anthus pratensis (51% afname in Europa, 50% afname in Nederland) en kneu Carduelis cannabina (49% afname in Europa, 50-75% afname in Nederland).

Het gebrek aan insecten doet al vier jaar lang alle korhoender kuikens op de Sallandse Heuvelrug de das om

Het Overijsselse Nationale Park is de enige plek in Nederland waar de beschermde korhoen nog voorkomt, maar de reddingspogingen voor deze soort op de Sallandse Heuvelrug lijken tevergeefs. Meer dan 28 vitale kuikens werden er de afgelopen maanden geboren, maar daarvan is er inmiddels niet een meer in leven. Al vier jaar achtereen sterven alle kuikens. In 1949 waren er nog ten minste 2875 hanen van de korhoen Tetrao tetrix in Nederland. In 2002-2007 broedden nog slechts 15 - 23 paar in Nederland, terwijl dit er in 1976 nog meer dan 400 waren. Populatiedynamisch gezien bleek de beschikbaarheid van voedsel voor jonge kuikens, die van insecten leven, de sleutelfactor van de achteruitgang te zijn. De jonge kuikens sterven door voedselgebrek. Daardoor is de korhoen in Nederland ten dode opgeschreven.

Hoe de 'moderne' landbouw de kievit de das omdoet

‘Tjoewiet’. ‘Tjoewiet’. Het typische geluid van de kievit Vanellus vanellus in het vroege voorjaar, een hoorbaar signaal dat de lente is begonnen, zal door de intensivering van de landbouw steeds zeldzamer worden. Het broedseizoen van deze oerhollandse vogel loopt van half maart tot in juli. Het broeden duurt 26 à 28 dagen. De eerste legsel van de kievit komen dus tussen half april en half mei uit. Dat is precies het moment waarop akkers worden omgeploegd voor het telen van maïs en andere gewassen. Ook wordt meestal in deze periode massaal de eerste snede gras gemaaid. De kans dat de eerste legsels op graslanden en maisvelden deze invasie overleven, is aanzienlijk afgenomen. Kuikens hebben 35 tot 40 dagen nodig om vliegvlug te worden. Kuikens van de kievit zijn nestvlieders en moeten vanaf het moment dat ze uit het ei kruipen zelf hun eten bij elkaar zoeken. In Nederlandse graslanden vormen bodembewonende prooidieren zoals loopkevers (Carabidae) en bovengronds aanwezige regenwormen (Lumbricidae) de hoofdmoot van het voedsel. De bloemrijke graslanden waar veel insecten leefden zijn echter verdwenen. Grote akkers met snel opkomende maïs zijn voor de kievit ook geen aantrekkelijke biotoop. Door de behandeling van het zaadgoed met neonicotinoiden ontstaat een gebrek aan insecten en regenwormen op en vlak onder het bodemoppervlak.

Graham White: Farmers can plant headrows with wildflowers ‘til the cows come home, but nothing will stop the slide towards ecological extinction unless neonicotinoids are banned

Bird populations on farmland in the UK have crashed by up to 80% in the last 20 years. If there are no insects or larvae there will be few insectivorous birds. We are saying a long-goodbye to the skylark and starling, partridge and peewit, corn bunting and linnet. Farmers can plant headrows with wildflowers ‘til the cows come home, but nothing will stop the slide towards ecological extinction unless neonicotinoids are banned, because the substitute-wildflowers, contaminated by residual neonics in the soil, are equally toxic to insects.

Vogelonderzoeksbureau Sovon in Nijmegen luidt de noodklok over de kievit in Nederland

Volgens SOVON onderzoekers laat de populatie kievitten Vanellus vanellus dit jaar een sterke terugval zien. In ruim de helft van de onderzochte gebieden nam de populatie af. Gemiddeld zijn er dit jaar 18 procent minder kievitten gesignaleerd ten opzichte van vorig jaar. Op basis van decennialange metingen is bekend dat de Kievit sinds 1990 gemiddeld jaarlijks met 2 procent afnam en over de laatste vijf jaar zelfs met 6 procent. Maar als uiteindelijk alle gegevens van 2012 binnen zijn en het beeld dat uit deze verkenning naar voren is gekomen bevestigd wordt, zou dit betekenen dat naast bekende soorten als Grutto Limosa limosa, Scholekster Haematopus ostralegus en Veldleeuwerik Alauda arvensis, nu ook de Kievit Vanellus vanellus in een vrije val dreigt te belanden.

De intensivering van de landbouw heeft binnen enkele decennia eeuwenoude natuurwaarden vernietigd

De mens heeft grondig ingegrepen op de oorspronkelijke natuurtypes. Moerassen werden droog getrokken, bossen gerooid, rivieren ingedijkt. De dynamiek van de landbouw kwam in de plaats van de dynamiek van de natuur, maar er bleef duizenden jaren op en rond de landbouwpercelen veel ruimte voor natuurwaarden, tot diep in de twintigste eeuw. Na de Tweede Wereldoorlog werd de landbouw drastisch veranderd. Schaalvergroting, nieuwe teelten, enorme productiestijging en toenemende concurrentie werden de ordewoorden van de sector. Kunstmeststoffen en pesticiden werden geïntroduceerd. Het paard werd vervangen door steeds grotere machines. De gevolgen voor de natuur waren dramatisch. Akkervogelpopulaties zijn ineengestort, de grasvegetatie werd éénvormiger, de kruiden verdwenen. Er is geen ruimte meer voor andere vegetatie dan de cultuurteelt.

Der Kiebitz ist in der Schweiz vom Aussterben bedroht

Der bodenbrütende Kiebitz Vanellus vanellus hat in der Schweiz Höhen und Tiefen durchlebt. Ursprünglich bewohnte die Vogelart feuchte Wiesen. Nach dem Trockenlegen vieler dieser Feuchtgebiete zur Gewinnung von landwirtschaftlichem Kulturland in den 1930 bis 1950er Jahren brach der Bestand ein. Doch einigen Kiebitzen gelang es sich anzupassen und Äcker und Wiesland zu besiedeln. Der Bestand erholte sich wieder: Um 1975 wurde er auf über 1000 Brutpaare geschätzt. Die Intensivierung der landwirtschaftlichen Bewirtschaftung durch Mechanisierung und die Verwendung von Kunstdünger und Pestiziden führte abermals zu einem starken Rückgang. Nur noch 120 Paare leben in der Schweiz. Als kritische Grösse wurde der viel zu geringe Bruterfolg erkannt.

Last flight of Europe's farmland birds

They have entranced generations with the beauty of their songs and glimpses of their plumage. But today the sound of the linnet and the vision of a turtle dove are becoming increasingly rare experiences for visitors to the European countryside. Indeed, according to a survey, the chances of encountering any one of the 36 species of farmland birds in Europe - species that also include the lapwing, the skylark and the meadow pipit - are stunningly low. Devastating declines in their numbers have seen overall populations drop from 600 million to 300 million between 1980 and 2009, the study has discovered. The survey, done by the Pan-European Common Bird Monitoring Scheme (leaflet attached), also found that Britain has been one of the nations worst affected by losses to its farmland bird populations. In Europe the population of grey partridges has dropped from 13.4 million to 2.4 million, a loss of 82 per cent. These losses were described as shocking by the scheme's chairman, Richard Gregory. "We had got used to noting a loss of a few per cent in numbers of various species over one or two years. It was only when we added up numbers of all the different farmland bird species for each year since 1980, when we started keeping records, that we found their overall population has dropped from 600 million to 300 million, which is a calamitous loss. We have been sleepwalking into a disaster."