Bumblebees

Two of the UK's biggest home improvement retailers have pledged to remove products from their shelves containing pesticides linked to the decline in the bee population. B&Q and Wickes, two of the best known names in garden centres and DIY, said on Tuesday they would remove products containing neonicotinoids. These chemicals, commonly used as pesticides, have been suspected for years of harming bees, but were identified this year as having a devastating effect on the pollinators. B&Q is banning the only product it sells containing imidacloprid, one of the neonicotinoid family of insecticides, and Wickes will later this year take off products containing the related thiamethoxam compound. Along with a third compound, clothianidin, these are the three neonicotonoids identified by the European Food Safety Authority as threatening serious damage to bees. The move by the retailers comes in response to long-running campaigns from various environmental organisations, who have warned of the links between the pesticides and bee deaths for some time, as studies have suggested links before the EFSA gave its final damning verdict. There will now be increased pressure on other retailers still stocking the products to follow suit.

The European Commission will put forward, on 31 January, a set of legislative measures limiting the use of neonicotinoids on crops attractive to honeybees, such as maize, cotton, rapeseed and sunflowers, in a bid to “ensure an equally high level" of their protection across the EU, Health and Consumer Policy Commissioner Tonio Borg told the Agriculture Council, on 28 January. The decision comes after the European Food Safety Authority (EFSA) published a study, on 16 January, identifying “a number of risks posed to bees by three neonicotinoid insecticides” (clothianidin, imidacloprid and thiamethoxam) commonly used for the production of a number of crops across the EU. “These concerns call for swift and decisive action,” said Borg. However, he ruled out a total ban on neonicotinoids. “Our proposal will call for harmonised and legally binding measures, inspired by the precautionary principle, but also by the principle of proportionality,” Borg said. “In fact, a number of safe uses of these substances as regards bees have been identified by the EFSA. A total ban would not therefore be justified,” he added. A number of countries, including France, Italy and Slovenia, have already put restrictions in place on some uses of neonicotinoids in order to protect bees. “The Commission did not intervene in relation to such measures,” Borg said, underlining that now is the time to approach this issue in a harmonised manner.

Diese sind nach wissenschaftlichen Erkenntnissen mit verantwortlich für das Sterben ganzer Bienenvölker. Die Europäische Lebensmittelbehörde EFSA forderte deshalb, diese hochgiftigen Pflanzenschutzmittel, mit denen Saatgut gebeizt wird, zu verbieten. Zwar wirken die Neonikotinoide laut EFSA-Studie nicht unmittelbar tödlich auf die Bienen. Aber diese verlören ihren Orientierungssinn und fänden nicht zurück in den Bienenstock. Auch Abgeordnete des Europäischen Parlaments sprachen sich für ein Verbot der Pestizide aus. Der zuständige EU-Kommissar Tonio Borg hält trotz der beunruhigenden Schlussfolgerungen der EFSA-Studie weitere wissenschaftliche Untersuchungen für notwendig. Am 31. Januar beraten Experten weiter über mögliche Maßnahmen zum Schutz der Bienen.

Thema beim Treffen der EU-Agrarminister waren auch die Risiken von Pflanzenschutzmittel auf Basis von Neonicotinoiden für Bienen. Demnach lehnt die EU-Kommission ein komplettes Verbot dieser Insektizide ab. Sie denkt dagegen an Einschränkungen für bestimmte Kulturen. Angemessene Reaktionen kündigte Borg im Agrarrat am Montag an. Ihre Vorschläge will die EU-Kommission am kommenden Donnerstag dem Ausschuss für die Lebensmittelkette und Tiergesundheit vorlegen. Borg schließt ein Totalverbot von Neonicotinoiden aus. Wahrscheinlich sind dagegen Einschränkungen für Kulturen, die von Bienen besonders genutzt werden. Ein Verbot für Raps und Mais wird nicht mehr ausgeschlossen. Die Europäische Lebensmittelbehörde (EFSA) hatte Mitte Jänner vor Risiken für Bienen gewarnt. Allerdings hat auch die EFSA zwischen den Kulturen unterschieden. Über Zuckerrüben werde das Insektizid nicht verbreitet, heißt es im EFSA-Bericht. Die Niederlande forderten im EU-Agrarrat Maßnahmen von der EU-Kommission und wurden dabei von Österreich, Deutschland, Frankreich, Polen und Tschechien unterstützt. Das Vereinigte Königreich verlangt dagegen weitere Untersuchungen. Spanien und Ungarn sind gegen Verbote. Zahlreiche Agrarverbände befürchten hohe Verluste, wenn Saatgut nicht mehr mit Neonicotinoiden behandelt werden darf.

De Europese Commissie zei maandag (28-01-2013) dat het "strenge" maatregelen zou opstellen om de bijen te beschermen tegen gevaren die worden toegeschreven aan bepaalde pesticiden, maar pleit niet voor het verwachte verbod. De Europese Unie "zal een reeks ambitieuze maar evenwichtige maatregelen voorstellen", aldus Tonio Borg, commissaris voor Volksgezondheid en Consumentenzaken. Hij zei dat "snelle en beslissende" actie zou worden ondernomen om de schade. die volgens de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) wordt veroorzaakt door drie insecticiden, te beperken. Maar Borg benadrukte dat "een totaal verbod niet gerechtvaardigd zou zijn." De Commissie heeft de fabrikanten voor consultatie aangeschreven, anders zou het zelf "de nodige maatregelen treffen", aldus de huidige woordvoerder van Borg.

The European Commission has said it will take legislative action to protect honey bees from the effects of neonicotinoids but has ruled out a complete ban. The European Commission said Monday it would draw up "stringent" measures to protect bees from dangers attributed to certain pesticides, but pulled back from an anticipated ban. The European Union executive "will propose a series of ambitious but proportionate legislative measures," said Health and Consumer Affairs Commissioner Tonio Borg. The official said "rapid and decisive" action would be taken to limit the damage caused by three types of insecticides said by the European Food Safety Authority (EFSA) earlier this month to pose "disturbing" risks. But Borg underlined that "a total ban would not be justified." Bees and other pollinating insects are hugely important for food production, especially of fruit, and "their protection is essential," EFSA said on January 16. It said the so-called neonicotinoid insecticides in question attack the central nervous system of insects, causing paralysis and death. The Commission said it was writing to manufacturers Bayer, Syngenta and Cruiser OSR seeking action, otherwise it would "take the necessary measures," according to Borg's spokesman at the time.

"Met een moratorium op alle gebruik van neonicotinoiden boert de geïntegreerde gewasbescherming flink achteruit, en het is maar de vraag of de bijenstand ermee gediend is als alternatieve middelen weer grootschalig gebruikt moeten gaan worden. Het EFSA-rapport geeft ook geen aanleiding voor een dergelijk moratorium", zegt Niels Louwaars, directeur van Plantum, in reactie op de motie die op 24 januari in de Tweede Kamer werd aangenomen. In die motie verzoekt de Tweede Kamer de regering zich in te zetten voor een Europees moratorium op alle toepassingen van neonicotinoiden en fipronil, tenzij onomstotelijk bewezen is dat zij geen schadelijk effect hebben op de gezondheid van bijen. "Bijen en andere bestuivers zijn voor de zaadsector zeer belangrijk en ook wij zijn van mening dat alleen gewasbeschermingsmiddelen toegelaten moeten worden die op een voor bijen veilige wijze toegepast kunnen worden. De EFSA, en nationaal het Ctgb, zijn de onafhankelijke wetenschappelijke instanties die daarop toezien", aldus Louwaars. "EFSA en Ctgb constateren nu dat voor een drietal toelatingen op mais en erwt een risico aanwezig is of niet uitgesloten kon worden, en dat moet dan nader bekeken worden. Maar ook zeggen zij dat die risico’s voor zaadbehandeling van niet-bloeiende en kasgeteelde gewassen in ieder geval niet aanwezig zijn. We gaan er vanuit dat de Tweede Kamer dit met de motie erkent. Ook positief is dat de Tweede Kamer, net als staatssecretaris Dijksma, wijst op een Europese aanpak." Plantum benadrukt dat zaadbehandeling een enorme milieuwinst oplevert ten opzichte van andere gewasbeschermingstechnieken zoals spuiten of grondbehandeling, omdat heel gericht kleine hoeveelheden middel worden aangebracht, op de plaats waar zij hun werk moeten doen. Sommige plagen kunnen zonder neonicotinoiden zaadbehandeling ook niet succesvol bestreden worden. In een reactie vraagt de toxicoloog Henk Tennekes zich af welke milieuwinst Plantum precies bedoelt. De introductie van imidacloprid heeft enorme milieuverontreiniging veroorzaakt die vele insectensoorten en daarvan afhankelijke vogelsoorten de das omdoet (bijlage). Hoe je het over milieuwinst kunt hebben bij stoffen die de voedselketen dreigen te breken is mij een raadsel, aldus Tennekes.

De nachtmerrie is ook bij een verbod op de neonicotinoiden nog lang niet voorbij. De Druckrey-Küpfmüller vergelijking voor de toxiciteit van imidacloprid voor bijen (bijlage) geeft aan dat het letale risico van dit neonicotinoide insecticide met meer dan de vierde potentie van de tijd toeneemt. Dat betekent dat ook uiterst geringe sporen van deze stoffen in het milieu op termijn een dodelijk effect op insecten zullen hebben. Zelfs bij een verbod van deze bestrijdingsmiddelen zal het tientallen jaren duren voordat dit landbouwgif uit het milieu verdwenen is. In al die tijd zullen deze stoffen een dodelijke bedreiging voor insecten vormen, die met meer dan de vierde potentie van de tijd toeneemt. De voedselketen komt daardoor in ieder geval zwaar onder druk te staan. De signalen die bijen en vele andere uitstervende insecten soorten ons geven zijn niet echt hoopgevend. We zijn op weg een ‘point of no return’ te bereiken. Of misschien hebben we dit ‘point of no return’ zelfs al wel bereikt. Dat wil zeggen dat we een ineenstorting van het ecosysteem - met welke maatregel dan ook - niet meer kunnen voorkomen. Met de uitroeiing van de insecten vernietigen we een onmisbare schakel in de voedselketen, en alle levensvormen die boven die schakel staan zijn dan ook gedoemd uit te sterven. Deze risico's zijn ontstaan omdat toelatingsautoriteiten veel te lang niet in staat bleken te zijn nieuwe inzichten mee te nemen bij de herbeoordeling van deze bestrijdingsmiddelen. Dat kan ons duur te staan komen.

“De Commissie neemt de resultaten van het onderzoek van het Europese voedselagentschap zeer ernstig,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “Dat had het over een hoog acuut risico voor de bijenpopulaties. Of ze een verbod zal voorstellen is nog niet zeker, maar de Commissie heeft het alarmsignaal begrepen.” Van Brempt pleit voor een verbod op schadelijke pesticiden voor bijen. De Europese Commissie zei vandaag in het Europees parlement dat het alvast de wetgeving snel wil aanpassen. Ze zal in elk geval de adviezen van het Europese voedselagentschap vertalen in de nieuwe maatregelen. “Het lijkt erop dat de Commissie de alarmsignalen van het Europees Voedselagentschap begrepen heeft,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. In een nieuwe studie die vorige week bekend raakte, liet het agentschap weten dat de meest gebruikte insecticiden een ‘onaanvaardbaar risico’ vormen voor de bijenpopulaties.

Aanleiding is een studie van het Europese Voedselveiligheidsagentschap (EFSA), waarin voor het eerst wordt vastgesteld dat zogenaamde neonicotinoiden wel degelijk schadelijk zijn voor bijen. Eickhout vraagt samen met zijn Belgische collega Bart Staes de Europese Commissie om actie te ondernemen naar aanleiding van het onderzoek. Het onderzoek van de EFSA geeft nu aan dat blootstelling van bijen aan druppels, vocht en mogelijk ook stof waar bepaalde pesticiden in zitten, schadelijk is voor de bijen of hun larven. De neonicotinoiden zijn vaak niet de directe doodsoorzaak, maar blootstelling aan de pesticiden bedwelmt en verzwakt de bij, waardoor deze niet meer in staat is te overleven. "Bijenpopulaties sterven al jaren bij bosjes en het is hoog tijd dat Europese overheden hun verantwoordelijkheid nemen," aldus Eickhout. Er is nu ruimschoots voldoende wetenschappelijk bewijs voor de schadelijkheid van neonicotinoïde voor bijen om een onmiddellijk verbod te rechtvaardigen." De milieucommissie van het Europarlement bespreekt volgende week de bijensterfte. Eickhout hoopt dat dit EFSA-onderzoek de Europese Commissie en het Europees Parlement wakker schudt en dat er wetgevende stappen genomen worden om de schadelijke pesticiden te verbieden. In de tussentijd wil Eickhout een moratorium op het gebruik van deze pesticiden. De Groene Fractie in het Europees Parlement lanceerden deze week een Europese campagne om Europese imkers te ondersteunen, Europese beleidsmakers onder druk te zetten en burgers te informeren.