Beleid en debat

De Deense landbouwer Ib Borup Pedersen dacht twee jaar geleden dat er een epidemie was uitgebroken onder zijn 450 varkens. Plots kregen ze last van chronische diarree, kwamen er biggetjes met afwijkingen op de wereld, kregen zijn beren fertiliteitsproblemen, aten ze minder of kregen ze maagzweren. Altijd was er wel iets aan de hand. Niet alleen voor zijn varkens was dat een probleem. Ook de winstgevendheid van zijn landbouwbedrijf begon eronder te lijden. Door het hogere aantal ongezonde dieren kelderde zijn verkoop maar de kosten voor dierenartsen en medicijnen stegen. En toen stelde hij zich de hamvraag: wat als het nu eens aan het veevoer lag? Pedersen liet zijn boerenverstand spreken en wisselde zijn nieuwe voeder weer in voor zijn oude recept. En kijk: de gezondheidsproblemen waren al na twee dagen verdwenen. Het verschil tussen beide: het ziekmakende voer bestond uit geïmporteerde genetisch gemanipuleerde (ggo) soja, het oude voer bestond uit soja zonder ggo’s en vismeel. De bevindingen die Pedersen op 13 april vorig jaar publiceerde in het Deense landbouwmagazine Effektivt Landbrug werden sindsdien door andere boeren bevestigd.

Die Umweltorganisation Global 2000 vermutet im Fall des verunreinigten Grundwassers in Korneuburg eine “teilweise fahrlässige, teilweise vorsätzliche Beitragstäterschaft” der niederösterreichischen Behörden”, wie es Helmut Burtscher, Umweltchemiker bei Global 2000, bei einer Pressekonferenz bezeichnete. Man habe den Austritt von Pestiziden durch mangelhafte Kontrollen nicht verhindert, der weiteren Ausbreitung nicht sachgemäß vorgebeugt sowie die Bevölkerung nicht ausreichend informiert. Das gehe unter anderem aus Verhandlungsprotokollen und Niederschriften der Behörden hervor. Die Global 2000 hat eine Sachverhaltsdarstellung an die ermittelnde Staatsanwaltschaft übergeben (Beilage). Es handle sich vermutlich um die “größte jemals gemessene Grundwasserkontamination in Österreich”, so Burtscher. Einzelne Behördenvertreter der Bezirks- und Landeshauptmannschaft hätten dabei bewusst zur Vertuschung des Ausmaßes des Schadens beigetragen. Das schließt die Umweltorganisation aus den Protokollen, die sie im Zuge des laufenden Umweltbeschwerdeverfahrens einsehen konnten. Erst im Mai 2011 sei die Gemeinde informiert worden, kritisierte die Korneuburger Umweltstadträtin Elisabeth Kerschbaum. Betroffene Bürger hätten keine Auskunft über Messdaten erhalten und an die Bevölkerung seien vor allem verkürzte Informationen weitergegeben worden. Das Verfahren sei nicht nach dem Umwelthaftungsgesetz, sondern nach einem Notfallparagrafen des Wasserrechts abgewickelt worden, was eine breite Information der Öffentlichkeit nicht mehr notwendig machte. Von einer Genehmigung dieses Verfahren wisse man jedoch im Ministerium für Land- und Forstwirtschaft nichts, erklärte Burtscher.

Am Montag (25.02.2013) wollte die EU-Kommission eigentlich abstimmen: Sollen Pestizide aus der Gruppe der Neonicotinoide verboten werden? Das sind Gifte, mit denen das Saatgut von Mais, Raps und Sonnenblumen gebeizt wird - und die direkt auf das Nervensystem von Insekten wirken. Diese Beize wird für das massive Bienensterben der vergangenen Jahre verantwortlich gemacht. Diese Neonicotinoide sollten für alle Pflanzen verboten werden, die für Bienen attraktiv sind. Doch im letzten Moment war der Entwurf wieder zurückgezogen worden. Die überraschende Vertagung des angekündigten Votums ist angesichts des fortschreitenden Bienensterbens in Europa ein ökologisches Drama. Zudem drängt sich die Frage nach den Hintergründen der Verschiebung auf. Die Chemieindustrie habe mit Klagen gedroht, berichtete Helmut Burtscher, Umweltchemiker bei Global 2000.

Het wetenschappelijke tijdschrift 'Science' heeft een editorial gepubliceerd van universiteitshoogleraar Louise Fresco. In het artikel betoogt Fresco dat Europa een gebrek aan vertrouwen heeft in genetisch gemodificeerd voedsel. Dit weerspiegelt een Europees wantrouwen in de wetenschap in bredere zin en beinvloedt investeringen in Research & Development. Fresco schetst hoe de Europese Unie zich blijft verzetten tegen het gebruik van genetische modificatie in de landbouw, omdat genetisch gemodificeerd voedsel intrinsiek gevaarlijk zou zijn. Gerespecteerde, onafhankelijke instellingen in Europa hebben volgens haar echter aangetoond dat genetisch gemodificeerde gewassen kunnen bijdragen aan een duurzame voedselproductie.
Fresco besluit met een oproep tot politieke moed om de ideologische patstelling tussen NGO's, producenten, consumenten en wetenschappers te doorbreken.

For several years, neurologists at UCLA have been building a case that a link exists between pesticides and Parkinson's disease. To date, paraquat, maneb and ziram — common chemicals sprayed in California's Central Valley and elsewhere — have been tied to increases in the disease, not only among farmworkers but in individuals who simply lived or worked near fields and likely inhaled drifting particles. Now, UCLA researchers have discovered a link between Parkinson's and another pesticide, benomyl, whose toxicological effects still linger some 10 years after the chemical was banned by the U.S. Environmental Protection Agency. Even more significantly, the research suggests that the damaging series of events set in motion by benomyl may also occur in people with Parkinson's disease who were never exposed to the pesticide, according to Jeff Bronstein, senior author of the study and a professor of neurology at UCLA, and his colleagues. Benomyl exposure, they say, starts a cascade of cellular events that may lead to Parkinson's. The pesticide prevents an enzyme called ALDH (aldehyde dehydrogenase) from keeping a lid on DOPAL, a toxin that naturally occurs in the brain. When left unchecked by ALDH, DOPAL accumulates, damages neurons and increases an individual's risk of developing Parkinson's.

Het middel imidacloprid wordt steeds vaker in de Noord-Hollandse wateren aangetroffen. Ook wordt steeds vaker de norm voor imidacloprid in de onderzochte oppervlaktewateren overschreden. Imidacloprid wordt in 58% van de meetpunten aangetroffen (in 2011 was dan nog in 52% van de meetpunten). In 10% van de metingen werd de norm overschreden, in 2011 was dit nog maar in 2%. Er is dus sprake van een forse toename van het aantal overschrijdingen. De laatste 5 jaar neemt de sterfte onder bijenvolken wereldwijd sterk toe. Ook in Nederland ligt de bijensterfte de laatste jaren op een niveau van 20-30%, terwijl 10 % sterfte gangbaar is (Bijensterfte in Nederland, 2006 - 2011). De verhoogde doodsoorzaak wordt mede in verband gebracht met de neonicotinoiden. Voor imidacloprid is de zogenaamde ADI (acceptable daily intake), d.w.z. de toelaatbare hoeveelheid die iedere dag door mensen mag worden opgenomen, 0,06 mg per kg lichaamsgewicht. Een mens van 70 kg mag dus dagelijks aan meer dan 4 mg van dit landbouwgif blootstaan. Een recente Japanse studie toonde aan dat neonicotinoiden zoals imidacloprid zich bij zoogdieren precies zo gedragen als nicotine. Nicotine en neonicotinoïde insecticiden gaan een binding aan met nicotinerge acetylcholine receptoren (nAChRs). Deze receptoren zijn betrokken bij cognitieve functies zoals concentratie en geheugen en spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het zenuwstelsel, die bij de mens grotendeels voor de geboorte plaats vindt. Blootstelling aan nicotine tijdens de zwangerschap leidt tot een teruggang van volwassen stamcellen en een verandering in de synaptische plasticiteit in de hippocampus van het nageslacht, volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van Alabama in Birmingham. Onderzoekers zeggen dat dit een mogelijke oorzaak voor gedragsproblemen kan zijn zoals ADHD (attention-deficit hyperactivity disorder), vaak gezien bij kinderen wiens moeder rookte tijdens de zwangerschap.

Speaking in parliament on Tuesday, Francois Wakenhut, of the commission's environment directorate, said that "multiple causes" were responsible for rising bee mortality and the "collapse" of bee colonies. Calling for measures, he declared, "The clock is ticking and we need to act now." Wakenhut, head of unit for nature conservation and biodiversity, was speaking at a debate on "bee health in Europe", organized by the European bureau for conservation and development and parliament's intergroup on climate change and biodiversity. The official told the packed conference that it was important to stress the importance of insect pollination to the EU economy and general health. He said, "Bees face a disastrous decline in their numbers and there are multiple reasons for this." Several beekeepers attended the event and Peter Maske, president of the German beekeeping association, outlined some of the issues facing the industry. He said there was "clear evidence" that pesticides were a major contributor to bee losses, but another issue which needed addressing was the lack of professional beekeepers in Europe.

The quality and quantity of the data about the risk posed to humans by individual pesticides vary considerably. Unlike obvious birth defects, most developmental effects cannot be seen at birth or even later in life. Instead, brain and nervous system disturbances are expressed in terms of how an individual behaves and functions, which can vary considerably from birth through adulthood. In this article I challenge the protective value of current pesticide risk assessment strategies in light of the vast numbers of pesticides on the market and the vast number of possible target tissues and end points that often differ depending upon timing of exposure. Using the insecticide chlorpyrifos as a model, I reinforce the need for a new approach to determine the safety of all pesticide classes. Because of the uncertainty that will continue to exist about the safety of pesticides, it is apparent that a new regulatory approach to protect human health is needed.

EU agriculture ministers were set to vote on a European Commission proposal to restrict the use of three commonly used neonicotinoid insecticides in Brussels today (Monday, 25/02/13). But the vote has been postponed until 14-15 March. It is not clear why the vote has been delayed. However, it is understood the commission may be seeking to restructure the proposal amid reports that a blocking minority of countries, including Germany, Spain and the UK, had been seeking to derail the vote, citing gaps in the data. In contrast, France, the Netherlands, and Poland support a ban. One industry source told Farmers Weekly: "A number of member states have got concerns about the underlying basis (of the proposal) and it is believed that the commission has met with five or six member states to start looking at alternative proposals that are on the table." Syngenta UK spokesman, Luke Gibbs said the delay offered member states more time to look in detail at what is being proposed. "In our view, the existing proposal put forward by the European Commission is disproportionate and underpinned by a flawed and incomplete technical assessment," he said. Mr Gibbs believes the proposed action would not help bee populations which are being affected by a "wide range of factors". "We believe that a number of member states think similarly and are questioning whether restricting the use of this important tool for farmers would improve long-term outcomes for bee populations," he said. But German Green Party MEP Martin Häusling slammed the commission for the delay and accused the commission of "caving in to the chemical industry".