Het Nederlandse oppervlaktewater bevat hoge percentages van antibiotica-resistente bacteriën

In de grote Nederlandse rivieren Maas, Rijn en Nieuwe Maas, komen hoge percentages bacteriën voor die resistent zijn tegen een of meer soorten antibiotica. Dit blijkt uit ‘verkennend’ onderzoek van het RIVM, waarvan de resultaten in 2011 zijn gepubliceerd. De uitkomsten van dit onderzoek bevestigen eerdere metingen van Rijkswaterstaat uit 2008 en onderzoek van het RIVM in 2010. De oorzaak wijst duidelijk in de richting van de intensieve veehouderij. Volgens het RIVM kunnen mensen antibioticaresistente bacteriën binnen krijgen als zij worden blootgesteld aan verontreinigd oppervlaktewater. Dit kan onder meer door te zwemmen in recreatiewater of door oppervlaktewater te gebruiken voor het besproeien van gewassen.

Dergelijk contact kan volgens het RIVM risico’s met zich meebrengen voor de volksgezondheid, omdat deze antibiotica nodig zijn om infecties te behandelen.
Resistente bacteriën kunnen op meerdere manieren in het oppervlaktewater terechtkomen. Bijvoorbeeld doordat mest van dieren die behandeld zijn met antibiotica afspoelt naar het oppervlaktewater. Een andere oorzaak kan zijn het lozen van gedeeltelijk gezuiverd of ongezuiverd afvalwater op oppervlaktewateren afkomstig van ziekenhuizen waar mensen zijn behandeld met antibiotica.
In de door het RIVM onderzochte rivieren Maas en Rijn was 32-48% van de Escherichia coli en 39-44% van de enterococcen resistent tegen één of meerdere antibiotica. Hierbij zaten ESBL-producerende E. coli en (verdachte) hoog gentamicine-resistente en/of hoog ampicillineresistente enterococcen. Vijfentwintig procent van de E. coli en 14% van de enterococcen waren multiresistent en respectievelijk 10% en 0,3% van alle stammen waren resistent tegen 5 of meer antibiotica. In sommige van de monsters werden antibioticaresistente stammen van Staphylococcus aureus, Campylobacter coli en Salmonella enterica (subtypes Panama en 4,5,12:i:-) aangetroffen, waaronder MRSA en quinolone-resistente C. coli. De herkomst van de antibioticaresistente bacteriën werd in de genoemde studies niet onderzocht. Het risico van humane blootstelling aan deze antibioticaresistente bacteriën, bijvoorbeeld bij recreatie in oppervlaktewater is nog niet duidelijk. Ook de relatieve bijdrage van de humane gezondheidszorg en de veeteelt aan de emissie van antibioticaresistente bacteriën naar het milieu is onbekend.
Bronnen: Knak de worst, 17-02-2012
http://www.knakdeworst.nl/stembewustop2maart/?p=4145
RIVM Rapport 703719061/2010. Antenne Drinkwater 2010. Informatie en ontwikkelingen (bijlage)