In 2008 is in 40% van alle metingen van imidacloprid in het oppervlaktewater van het bloembollenteelt areaal een overschrijding gevonden, veruit het hoogste percentage sinds de start van de metingen in 2001. Overschrijdingen vinden vooral plaats in het ‘Noord-Hollands Zandgebied’ (57% van de metingen) en ‘Noord-Hollands Kleigebied’ (56%), beide in het gebied van het Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier (HHNK). Dit zijn de gebieden met het grootste areaal tulp, waarin het middel veel wordt ingezet. In de meetperiode 2003-2004 is imidacloprid voor het eerst in het meetnet bollenteelt normoverschrijdend aangetroffen. De hoogste gemeten concentratie van het voor bijen zeer giftige insecticide imidacloprid lag in 2005 meer dan 24000x boven de norm en in 2006 meer dan 15000x boven de norm. De bollenteelt concentreert zich in Nederland op zandgrond, dat zeer kwetsbaar is voor uitspoeling. Uit een recent RIVM rapport (bijlage) blijkt dat in de bollenteelt de hoeveelheid imidacloprid die in het oppervlaktewater terecht komt vooral bepaald wordt door drainage (ontwatering). Drainage is strikt noodzakelijk omdat een constant grondwaterpeil voor bollenteelt (bijvoorbeeld tulpen) zeer belangrijk is. De verantwoordelijkheid voor oppervlaktewaterverontreiniging met imidacloprid door de bollenteelt kan dus niet op de bollenboeren worden afgeschoven.
Het totale aantal overschrijdingen van de concentratie carbendazim is van 15% in 2007 (15 van de 99 metingen) gestegen tot 23% in 2008 (18 van de 77 metingen). Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft in 2008 151 bedrijven gecontroleerd en in twee gevallen is procesverbaal opgemaakt. Bij HHNK zijn naar aanleiding van voornamelijk meldingen en klachten in 2008 42 bedrijven gecontroleerd. Bij deze gerichte controles werd bij 25 bedrijven (60%) een overtreding geconstateerd, waarbij twee processen verbaal zijn opgemaakt.
Bron: Voortgangsrapportage 2008-2009 van het Landelijk Milieuoverleg Bloembollen, memo 4 maart 2011 (bijlage)
Het areaal bloembollenteelt in Nederland in 2008 is 20.384 ha. Het gebruik van fungiciden, herbiciden en insecticiden in de bloembollenteelt is 36 kg/ha. De gegevens voor de monitoring van gewasbeschermings-middelen in het oppervlaktewater worden aangeleverd door Rijnland (2 meetpunten uit het Bollenmeetnet), Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier HHNK (12 punten) en Zuiderzeeland (1 punt). Er zijn vier aandachtsstoffen: carbendazim, imidacloprid, aldicarbsulfoxide en pirimifosmethyl.
Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft in 2005 en 2006 op 20 locaties verspreid over bollengebied bijna het hele jaar maandelijks de bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater gemeten. In 2005 lagen van 10 gemeten stoffen 4 stoffen boven de MTR (= maximaal toelaatbaar risiconiveau) norm (40%). In 2006 lagen van 9 gemeten stoffen 2 stoffen boven de MTR norm. De hoogste gemeten concentratie van het voor bijen zeer giftige insecticide imidacloprid lag in 2005 meer dan 24000x boven de norm en in 2006 meer dan 15000x boven de norm. Ook op een andere locaties van bollenteelt in het Noord-Hollands zandgebied hebben de verschillende waterschappen hoge normoverschrijdingen van imidacloprid in het oppervlaktewater gemeten sinds 2004. Hoge normoverschrijdingen van andere voor bijen zeer giftige insecticiden (carbamaten en organofosfaten) werden ook vastgesteld in bollenteelt gebieden. De bollenteelt concentreert zich in Nederland op zandgrond, dat zeer kwetsbaar is voor uitspoeling.
De 20 meetpunten van het Hoogheemraadschap van Rijnland lagen in de gemeenten Noordwijkerhout, Hillegom, Lisse, Heemstede en Noordwijk. Over imidacloprid schrijft het Hoogheemraadschap van Rijnland :
"In de meetperiode 2003-2004 is imidacloprid voor het eerst in het meetnet bollenteelt normoverschrijdend aangetroffen,...met als hoogste overschrijding 153 keer de norm. In 2005 liggen de meeste analyse resultaten (92%) onder de detectiegrens. Deze grens is echter 4 tot 8 keer hoger dan de MTR norm. De resterende 8% van de meetresultaten liggen allemaal niet alleen boven de detectiegrens maar ook boven de MTR norm. De hoogste overschrijding is 24615 keer de norm! In 2006 is 7% van de analyseresultaten overschrijdend. De hoogste overschrijding vindt plaats op het zelfde meetpunt ... en komt op overschrijding van 15385 keer de norm"
Bronnen: http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/mee...
http://www.rijnland.net/aspx/download.aspx?File=/contents/pages/4967/agr...
Verdere informatie over de zware belasting van het oppervlaktewater van de Bollenstreek met insecticiden:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/160
Informatie over de zware belasting van het oppervlaktewater van het Noord-Hollands zandgebied met insecticiden:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/161
Bestrijdingsmiddelen worden veelvuldig gebruikt in de bollenteelt voor het ontsmetten van de bodem voor het planten en de bollen zelf, grondbehandeling en bespuitingen van het gewas (met fungiciden, herbiciden en insecticiden), en behandeling van bollen (met insecticiden) tijdens de opslag. De verschillende emissieroutes waarlangs bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt in het oppervlaktewater terecht kunnen komen zijn drift, uitspoeling en drainage, lozingen van het erf en afspoeling.
- Drift is de hoeveelheid spuitvloeistof die tijdens bespuiting naar het oppervlaktewater verwaait.
- Uitspoeling ontstaat wanneer een deel van het toegepaste bestrijdingsmiddel onder invloed van neerslagoverschot door het bodemprofiel naar het oppervlakte water wordt getransporteerd. De bollenteelt concentreert zich in Nederland op een strook zandgrond van Den Helder tot Wassenaar. Zandgrond is zeer kwetsbaar voor uitspoeling en imidacloprid is relatief goed oplosbaar in water. Imidacloprid formuleringen spoelen gemakkelijk uit.
- Drainage of ontwatering is het afvoeren van water uit de bodem over en door de grond, met als gevolg het verlagen van het grondwaterpeil. Hierbij kan het water worden afgevoerd via drains, kleine sloten of greppels. Via deze waterafvoermiddelen stroomt het water naar grotere watergangen, die de functie van afwatering hebben. Om land- en akkerbouw mogelijk te maken in Nederland is drainage noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de bodem droog (en dus stevig) genoeg is om de landbouwmachines te dragen. Daarnaast is het voor sommige gewassen van belang dat het grondwaterpeil constant is. Vooral voor bollenteelt (bijvoorbeeld tulpen) en fruitteelt is een constant grondwaterpeil belangrijk. Uit een recent RIVM rapport blijkt dat de hoeveelheid imidacloprid die via drift in het oppervlaktewater terecht komt is veel lager is dan de hoeveelheid via drains, globaal twee orden van grootte verschil.
- Emissies van het erf worden veroorzaakt door allerlei activiteiten die daar plaats vinden: ontsmetten (door lekken of morsen van ontsmettingsmiddel uit ontsmettingsbad), het te kort laten uitdruipen van de bollen waardoor tijdens het vervoer bestrijdings middel van de bollen druipt en af kan spoelen naar het oppervlaktewater, etc.
- Afspoeling treedt op als een stof direct van het perceel afvloeit naar het oppervlaktewater.
Bronnen:
A. Barendrecht et al., Bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt; de effecten op de waterkwaliteit in Noord-Holland Noord. H2O # 23 2002
http://mk.geog.uu.nl/homepages/aat/plaatjes-pdf/h2o-bollen.pdf
Informatie over uitspoeling van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt op zandgrond:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/118
Uitzending Radio Nederland Wereldomroep over de tulpenteelt:
http://www.rnw.nl/english/video/tulips-bad-your-health
Informatie over de uitspoeling van verschillende imidacloprid formuleringen:
http://www.bijensterfte.nl/nl/node/111
Evaluatie van de nota Duurzame gewasbescherming, Deelrapport Milieu, RIVM Rapport 607059001/2012 (bijlage)
Wikipedia
http://nl.wikipedia.org/wiki/Drainage
- Log in to post comments