Beleid en debat

EFSA is verantwoordelijk voor de evaluatie van bestaande en nieuwe actieve stoffen van gewasbeschermingsmiddelen die in de EU gebruikt (zullen) worden. Naast het risico voor de menselijke gezondheid buigen de wetenschappers van EFSA zich met de steun van experten uit de lidstaten ook over de milieurisico's. In dat kader werden de voorbije weken nieuwe handleidingen gepubliceerd die op nationaal en Europees niveau een betere risicobeoordeling toelaten voor bijen en waterorganismen. Met die laatsten worden vissen, amfibieën, ongewervelden en planten bedoeld. Vooral de doorbraak in het beoordelen van het gecombineerd risico van blootstelling aan meerdere pesticidenresiduen in voeding springt in het oog. Daarnaast verschijnen er aangepaste handleidingen waarmee pesticiden beter gescreend kunnen worden op hun risico's voor bijen en waterorganismen. Wat de handleiding voor bijen betreft werden specifieke hoofdstukken geschreven voor solitaire bijen en hommels. Het verschil met honingbijen zit hem in de grotere onzekerheid door het gebrek aan juiste sterftecijfers bij populaties solitaire bijen en hommels. Daarom wordt een extra veiligheidsmarge ingebouwd voor het geval deze soorten gevoeliger zouden zijn voor blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen.

The pesticide contamination of waterways in France is "almost universal" in the intensively farmed and wine-producing regions of the Paris basin, north and south-west being the most affected, says the General Commission for Sustainable Development. "The contamination of rivers is almost universal in France, mainly by herbicides and (in overseas territories - insecticides are the major contaminant )," wrote Commissioner in a note "indicators and indices" dated July 22 and available on the website of the Department of Ecology.

Pour le Commissariat général au Développement durable, la contamination par les pesticides est « quasi généralisée ». Dans 35 % des cas, l’eau est même jugée « impropre à la consommation humaine ». La contamination par les pesticides des cours d’eau en France est « quasi généralisée », les grandes régions agricoles ou viticoles du bassin parisien, du nord et du sud-ouest étant les plus touchées, indique le Commissariat général au Développement durable. « La contamination des cours d’eau est quasi-généralisée en France, essentiellement par les herbicides en métropole et des insecticides en Outre-mer », écrit le Commissariat dans une note « indicateurs et indices » datée du 22 juillet et consultable sur le site du ministère de l’Ecologie. Les zones les plus touchées sont les grandes régions céréalières, maraîchères ou viticoles que sont le nord de la France, le Bassin parisien, le Sud-Ouest, l’amont du Rhône et la Martinique. « Seuls 7% des points en sont exempts. Ils sont majoritairement situés dans des régions peu agricoles ou à agriculture peu intensives », soit le quart sud-est de la France et l’Auvergne, écrit le Commissariat.

The approval process for GM crops has ground to a halt in Europe despite a clear regulatory path. Crops must first be deemed safe by the European Food Safety Authority (EFSA) in Parma, Italy. The European Commission must then produce a draft decision within three months, to be voted on by representatives from EU member states before approval can be finalized. The EFSA has deemed eight crops as safe, some as long ago as 2005. But political disquiet over the cultivation of GM crops, including bans in some EU countries, has meant that the commission has not moved forward on any of them. Four crops in limbo — three varieties of maize (corn) and one of soya bean — are Monsanto products. The company, which is based in St Louis, Missouri, also has five GM crops still under review by the EFSA: four maize varieties and one sugar-beet variety. Monsanto says that it will abandon applications for all of them except for one GM maize, MON810. This is already grown in the EU, but is now up for its ten-year re­approval review. That reapproval has already been passed to the commission by the EFSA. Monsanto will now focus its European efforts on its conventional agriculture business and on enabling the import of GM crops for use as animal feed, a widespread EU practice that is less controversial than cultivating the crops in European fields.

In the early years, the St. Louis biotech giant helped pioneer such leading chemicals as DDT, PCBs, and Agent Orange. Unfortunately, these breakthroughs had a tendency to kill stuff. And the torrent of lawsuits that comes from random killing put a crimp on long-term profitability. So Monsanto hatched a less lethal, more lucrative plan. The company would attempt to take control of the world's food supply. It began in the mid-'90s, when Monsanto developed genetically modified (GM) crops such as soybeans, alfalfa, sugar beets, and wheat. These Franken-crops were immune to its leading weed killer, Roundup. That meant that farmers no longer had to till the land to kill weeds, as they'd done for hundreds of years. They could simply blast their entire fields with chemicals, leaving GM crops the only thing standing. Problem solved. The so-called no-till revolution promised greater yields, better profits for the family farm, and a heightened ability to feed a growing world. But there was one small problem: Agriculture had placed a belligerent strongman in charge of the buffet line.

"Aan de ene kant is het goed dat de Commissie eindelijk de stap zet om bijen te beschermen, aan de andere kant blijven grote delen van het probleem liggen. Voor Nederland is vooral het voorbijgaan aan gifgebruik in kassen mogelijk desastreus”, vindt Merkies. Ze vraagt zich af wat de Europese Commissie weerhoudt om een breder verbod in te stellen voor het gebruik van neonicotinoïden. Ook vindt ze het onterecht dat het verbod tijdelijk is en niet voor glastuinbouw geldt. "Onderzoek van de Europese autoriteit voor voedselveiligheid (Efsa) stelt dat bijensterfte door gifgebruik in kassen niet aan de orde is. Maar daarmee wordt niet gekeken naar de gevolgen van lozing. Veel van de gifstoffen die in het oppervlaktewater zijn geraakt, komen daar via lozingen door kassen”, zegt Merkies. De politica heeft vragen gesteld, waarbij ze onder andere wil weten waarom toepassingen zoals grondbehandeling voor pootaardappelen en zaadbehandeling bij bietenzaad niet aan banden worden gelegd. Ook wil ze welke maatregelen de Commissie neemt om de schade die is ontstaan aan de bijenstand te herstellen.