Beleid en debat

Gebruiken bloembollenkwekers en andere agrariërs verboden bestrijdingsmiddelen? ,,Onzin.’’ Piet Groen van leverancier CAV Agrotheek durft er zijn handen voor in het vuur te steken. ,,We kijken wel uit. De boetes van de Voedsel- en Warenautoriteit zijn fors’’, vult akkerbouwer en regionaal LTO-bestuurder Henk Geerligs aan. Boetes kunnen oplopen tot 20.000 euro. Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier stuitte op veel plaatsen op vijf verboden middelen in het oppervlaktewater. Residuen van dinoterb zijn her en der aangetroffen, in te hoge gehaltes. Dinoterb is sinds 1998 niet toegestaan. De conclusie dat agrariërs zich schuldig maken aan illegaal gebruik van landbouwgif, wijzen Groen en Geerligs pertinent van de hand. Het hoogheemraadschap houdt nog een slag om de arm en wacht nader onderzoek af. Door afspoeling belanden middelen in de sloten. ,,Veel stoffen breken in de bagger op de bodem niet of langzaam af. Met metingen kom je ze dan tegen’’, zegt Henk Geerligs. Landelijk specialist gewasbeschermingsmiddelen van agrarische belangenorganisatie LTO Jaap van Wenum bevestigt dat. Van Wenum: ,,Zolang stoffen niet worden blootgesteld aan zon en zuurstof, blijven ze soms jarenlang persistent. Zolang er niet wordt gebaggerd, blijven ze aanwezig.’’ Op veertig locaties heeft het waterschap gecontroleerd. Bij 21 van de 49 ontdekte stoffen waren de toegestane concentraties te hoog. Gifdeskundige Henk Tennekes uit Zutphen schrikt van de uitkomsten. Over dinoterb zegt hij: ,,Deze stof is zeer gevaarlijk voor organismen die in het water leven.'' Volgens Tennekes is de stof ook - vanwege zijn vluchtigheid en hoge giftigheid voor zoogdieren - een bedreiging voor omwonenden van landbouwgebieden. ,,Vooral voor zwangere vrouwen.''

Dat bepleit de Gezondheidsraad in een woensdag uitgebracht rapport aan het kabinet. Volgens de raad is er namelijk te weinig bekend over de gezondheid van omwonenden van landbouwpercelen in Nederland waarop de chemische middelen worden gebruikt, zoals in de bollen- en fruitteelt. Uit buitenlandse onderzoeken komen aanwijzingen dat omwonenden gezondheidsrisico's kunnen lopen, schrijft de raad. Ook Nederland moet de effecten van gewasbeschermingsmiddelen op de gezondheid van omwonenden van akkers onderzoeken, aldus de Gezondheidsraad. Er komen nu regelmatig meldingen binnen van plattelandsbewoners die last hebben van misselijkheid of irritaties aan huid, ogen en luchtwegen. Deze mensen maken zich zorgen over hun gezondheid. Het onderzoek moet zich volgens de raad richten op de boeren, hun gezinsleden en omwonenden. Daarbij moet vooral worden gekeken naar vrouwen in de vruchtbare leeftijd en jonge kinderen.

Die kan een belangrijke impact hebben op het gedrag van de 1,2 miljard rooms-katholieken in de wereld. Veel details zijn er niet: de persdienst van het Vaticaan liet weten dat “de paus is beginnen schrijven aan een tekst rond ecologie”. Wanneer die er komt, is nog niet duidelijk. Ook is nog niet helemaal zeker dat de tekst uitgroeit tot een encycliek “omdat het project nog in een vroeg stadium is”, zegt het Vaticaan. Dat de paus milieu belangrijk vindt, bleek al toen hij zijn gekozen naam bekendmaakte: hij noemde zichzelf naar Franciscus van Assisi, de patroonheilige van de dieren en het milieu. De paus had die naam gekozen, zei hij net na zijn verkiezing, omdat Franciscus “ons een diep respect voor de hele schepping bijbracht en bescherming voor ons milieu, dat al te vaak, in plaats van het goed te behandelen, uit winstbejag uitgebuit wordt.”

Inwoners van een Argentijns stadje hebben een belangrijke overwinning behaald tegen biotechnologiereus Monsanto. De rechtbank veegde de bouwvergunning voor de nieuwe fabriek in hun stadje, een van de grootste Monsanto-fabrieken voor ggo-maïszaaigoed, helemaal van tafel. De rechtbank zegt dat de bouwvergunning voor de fabriek in Malvinas Argentinas, in de provincie Córdoba, ongrondwettelijk is. Een vergunning is pas mogelijk als een milieu-impactstudie is uitgevoerd en een openbaar onderzoek heeft plaatsgevonden, concludeert de rechter. De installatie moet een van de grootste Monsanto-fabrieken voor maïszaaigoed worden. Monsanto is een van de belangrijkste producenten van genetisch gemodificeerde zaden (ggo-zaden) ter wereld.

Het gebruik van pesticide voor het openbaar domein is vorig jaar in Mechelen met een derde gedaald. Werd in 2012 nog 66 kilogram gebruikt, dan was dat vorig jaar 42 kilogram. ‘Het is op zijn minst bemoedigend dat het onderhoud met onze straten en pleinen met minder kan en dat toch hetzelfde kwaliteitsniveau werd behouden’, zegt schepen van Openbare Werken Bart De Nijn (N-VA). ‘Ons opzet om tegen 2015 volledig pesticide- of herbicidevrij te zijn, is dus zeker haalbaar.’

Bij mensen die een hogere hoeveelheid van het pesticide DDT in hun bloed hebben, komt vaker alzheimer voor. Dat stellen Amerikaanse onderzoekers in JAMA Neurology. Patiënten met Alzheimer hebben bijna vier maal zoveel DDT in hun lichaam dan gezonde mensen. DDT is een succesvol pesticide dat aan het einde van de Tweede Wereldoorlog gebruikt werd tegen malaria en later om gewassen in de commerciële landbouw te beschermen. Sinds 1972 is het in de VS en veel andere landen een verboden middel. De pesticide DDT wordt in het lichaam afgebroken tot DDE. DDT blijft jarenlang aanwezig in het menselijk lichaam waar het wordt afgebroken tot DDE. De halfwaardetijd van DDT in het lichaam is minstens een jaar of zes en die van DDE is nog een paar jaar langer. Onder de onderzochte patiënten waren er ook een aantal met een hoge DDE-concentratie zonder alzheimer (en omgekeerd) maar in de groep met de hoogste DDE-niveaus was de kans op alzheimer viermaal zo groot als bij de rest. Daarmee is het pesticide waarschijnlijk niet de enige factor die alzheimer veroorzaakt.

Eind novem ber 2013 presenteerde BirdLife international de nieuwe Rode Lijst voor vogels. De lijst geeft een update van de meest bedreigde vogelsoorten ter wereld. Wat blijkt? Nog nooit was de lijst zo lang en de zeldzaamste categorie zo uitgebreid. De nieuwe BirdLife-oefening levert een dramatische lijst op van bijna 200 soorten die we zullen kwijtraken als er geen dringende actie komt. Dit jaar staat een update van de Belgische Rode Lijst op het programma: daar mogen we soorten als Nachtegaal (Luscinia megarhynchos), Wielewaal (Oriolus oriolus) en Tapuit (Oenanthe oenanthe) in het rood verwachten.

Er is met verontwaardiging gereageerd op deze uitspraak van de Nederlands-Amerikaanse CEO van Bayer, Marijn Dekkers tijdens een Financial Times-conferentie over farmacie op 3 december. Dat meldt Bloomberg. Dekkers citaat heeft alles te maken met Bayerns patent op het kankermedicijn Nexavar. Onder druk van de Indiase patentwetgeving moest Bayern toestaan dat de Natco Pharma Ltd een kopie van het product op de lokale markt kon brengen, 97 procent goedkoper dan dat van Bayer. De reden hiervoor is dat in India dwanglicenties kunnen worden toegekend voor sommige medicijnen als die lokaal niet beschikbaar zijn tegen een redelijke prijs. Er kwam zo’n dwanglicentie op Bayers kankermedicijn Nexavar, omdat de Indiase autoriteiten het te duur voor de lokale markt vonden.