Beleid en debat

Berichten uit Duitsland over zeer grote achteruitgang in biomassa van insecten zijn stevig aangekomen en meteen vroeg men zich af of dat voor ons land van toepassing is. In Duitse natuurgebieden is vastgesteld dat daar in 27 jaar de insectenpopulatie met 76 procent is afgenomen. Toxicoloog Henk Tennekes (67) voorspelt al sinds 2009 dat de insecten zullen uitsterven door chemische bestrijdingsmiddelen, de zgn. neonicotinoïden. Niet alleen slecht voor bijen, maar voor al het kleine leven.

Een bestrijdingsmiddelendeskundige van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft op vrijdag 5 januari jl. melding bij zijn directie gedaan van een vermoeden van de misstand. Het gaat om een integriteitsschending. Het Hoogheemraadschap wil volgens de melding de gegevens over bestrijdingsmiddelen, die zonder restrictie openbaar horen te zijn, mogelijk exclusief houden voor een marktpartij. Drie dagen later, op maandag 8 januari, is hij vervolgens geschorst.

Het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) is de concentratie van een stof in water, sediment, bodem of lucht waar beneden geen negatief effect is te verwachten. Voor oppervlaktewater is de MTR-waarde voor fipronil sinds 11-11-2013 uiterst gering: 0,00007 microgram per liter = 0,07 nanogram per liter = 70 picogram per liter. Een picogram is een miljoenste van een miljoenste gram. Het overgrote deel van de (door de waterschappen) gemeten waarden is dan ook niet toetsbaar omdat de detectiegrens van de gebruikte meetmethode veel hoger lag dan de MTR.

In het Drentse grond- en oppervlaktewater komen regelmatig te hoge concentraties bestrijdingsmiddelen voor. Bronnen zijn de intensieve land- en tuinbouw maar ook het stedelijk gebied. Bestrijdingsmiddelen vormen een risico voor mens en natuur. Bovendien heeft Nederland zich onder meer verplicht om uiterlijk in 2027 de waterkwaliteit op orde te hebben.

Hoewel de wereld het niet ziet, stort een gigantisch ecosysteem in elkaar. Het heeft ons veel tijd gekost om deze catastrofe te begrijpen, om twee redenen: een culturele en een wetenschappelijke. Ten eerste geven we in het algemeen niet om insecten (behalve bijen en vlinders). Zelfs natuurliefhebbers zijn gefixeerd op gewervelde dieren, op wezens van bont en veren, en in de bevolking als geheel is er weinig sympathie voor het lot van insecten. We huiveren vaak van die kleine soms stekende beestjes. Minder insecten in de wereld ? Velen zouden juichen.

De Adviescommissie Water is in een advies aan minister Cora van Nieuwenhuizen uiterst kritisch over de manier waarop het grondwater wordt beheerd. Ze heeft grote zorgen over de kwaliteit en kwantiteit van het grondwater. “Aanpak van de achteruitgang van de grondwaterkwaliteit is urgent.” Op veel plaatsen, ook in grondwaterbeschermingsgebieden, worden in het ondiepe grondwater te hoge concentraties vervuilende stoffen in het grondwater aangetroffen zoals nitraat, gewasbeschermingsmiddelen en medicijnresten. Die vervuiling is onomkeerbaar, stelt de commissie.