Vandaag is de nieuwe, interactieve website Waddenzeevismonitor.nl gelanceerd. Op de website is voor elke vissoort te zien hoe deze zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld in de Waddenzee. Het NIOZ, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, meet al vijftig jaar lang het aantal soorten en de hoeveelheden vis in de Waddenzee. Het is nu voor het eerst dat deze onderzoeksgegevens voor een breed publiek toegankelijk worden gemaakt. Het blijkt dat de vangsten de laatste vijftig jaar fors zijn afgenomen. Het aantal vissen is gedaald en sommige vissoorten zijn nagenoeg verdwenen. Op de website kan iedereen eenvoudig vangstaantallen per vissoort opvragen. Ook is het mogelijk de visstand van meerdere vissoorten naast elkaar op te vragen in een grafiek. Van de bijna 80 vissoorten die de afgelopen vijftig jaar in fuik zijn gevangen, is achtergrondinformatie en duidelijk beeldmateriaal opgenomen.

Daarnaast is een bijenkast geplaatst in de openbare Prinsessetuin van Paleis Noordeinde in Den Haag. Dat heeft het Koninklijk Huis gemeld. Op De Horsten staan twee bijenkasten. De bijenvolken tellen zo'n zevenduizend diertjes per kast. Dit aantal kan de komende maanden oplopen tot 45 duizend. Deze zomer vliegen er dus zo'n negentigduizend bijen rond op de Horsten, is de verwachting. Willem-Alexander en zijn familie wonen op het landgoed in Wassenaar. De koning kwam met de fiets en probeerde met een imker de bijenkoningin op een van de honingraten te ontdekken. De kasten worden bewoond door zogeheten Buckfast-bijen, een zachtaardig Nederlands bijenras dat wordt geteeld door Stichting Buckfast Marken. De bijen steken en zwermen nauwelijks en verzamelen relatief veel nectar om uiteindelijk honing te maken. De koning kreeg het bijenvolk aangeboden door het natuurprogramma Vroege Vogels van de VARA.

Waardevolle akkernatuur en landschapselementen gaan versneld ten onder, in plaats van dat ze gered worden door het nieuwe landbouwbeleid en collectieven. Dat zeiden Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, Werkgroep Grauwe Kiekendief en het Louis Bolk Instituut tijdens de landelijke Dag voor Agrarische Natuurverenigingen in Nijkerk.Veertig procent van het geld dat omgaat in de Europese Unie gaat naar landbouwsubsidies, het grootste deel bestaat uit directe inkomenssteun aan boeren. Veel Europarlementariërs en burgers in de Unie vinden dat te veel geld en willen dat Europese boeren er een groenere landbouw voor terug geven. Zo kwam het er eindelijk van dat bij de hernieuwing van het gemeenschappelijk landbouwbeleid aan de subsidie groene eisen zouden worden verbonden. Nederlandse boeren zouden nu echt werk gaan maken van verbetering van landschap, biodiversiteit, milieu en dierenwelzijn op hun bedrijven in ruil voor jaarlijks 230 miljoen euro Europese subsidie. In Nederland dreigt de uitwerking van deze vergroening volledig ontkracht te worden en zelfs averechts effect te krijgen.

Deze week raakte bekend dat één op de drie Belgische honingbijen de winter niet overleeft, een cijfer dat dubbel zo hoog is als het Europese gemiddelde. “Nochtans delen landbouwers en bijen een lange geschiedenis: sinds oudsher maken boeren dankbaar gebruik van bestuivende bijen voor de productie”, zegt Annelore Nys (Natuurpunt). “Het Europees Landbouwbeleid moet zijn subsidies inzetten op natuur- en dus bijvriendelijke landbouwmodellen.” Het tijdelijk Europees verbod op neonicotinoïden, de nieuwe generatie pesticiden, is volgens Natuurpunt maar een eerste stap in het aanpakken van een gelaagd probleem. De vereniging wijst naar het Europees Landbouwbeleid, de grootste budgetpost van Europa, dat blijft inzetten op een verhaal waarvan vooral de grootschalige en intensieve landbouwbedrijven beter worden. “Elk jaar vloeit er bijna 400 miljoen euro aan subsidies naar de Vlaamse landbouwsector, in ruil voor die publieke middelen verwacht de samenleving publieke diensten. Terwijl het redden van de bijenpopulatie een absolute prioriteit zou moeten zijn in het landbouwbeleid, dreigt het net de doodsteek te worden voor onze bijenpopulatie. De recente hervorming van het landbouwbeleid beloofde een ambitieuze vergroening, maar leverde vooral ‘business as usual’. Het initiële voorstel bevatte een veelbelovende piste: elke landbouwer die subsidies wil ontvangen, moet een deel van het akkerland inrichten in functie van natuur. Maar doorheen de onderhandelingen werden een hele rits van uitzonderingsmodaliteiten ingebouwd zodat er op het terrein nauwelijks iets zal veranderen.

Deze technieken kunnen namelijk opgenomen worden in het onderzoek dat Wageningen UR Glastuinbouw doet. Ook in 2014 staan een aantal vervolgonderzoeken op de planning wat betreft de toepassing van zuiveringstechnieken om gewasbeschermingsmiddelen uit glastuinbouw spuiwater te verwijderen. Ook wordt er weer gekeken naar nieuwe technieken. De overheid heeft het voornemen om zuiveringstechnieken vanaf 2016 verplicht te stellen. Wageningen UR Glastuinbouw onderzoekt binnen het project Glastuinbouw Waterproof potentieel geschikte technieken op effectiviteit van verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen, toepasbaarheid in een glastuinbouw situatie en kosten. De technieken die in 2012 in een eerste indicatieve proef effectief bleken te zijn, zijn in 2013 aan een nader onderzoek onderworpen. Daarnaast zijn een aantal nieuwe technieken uit de afvalwaterzuivering en de drinkwaterproductie onderzocht. Dit zijn een aantal combinaties van ozon, waterstofperoxide en UV, met verschillende behandelwijzen. Het blijkt dat hier een aantal perspectiefvolle technieken tussen zitten.

Volgens de rechter overtrad hij de officiële richtlijnen. Emmanuel Giboulot kwam eerder al in het nieuws omdat hij door zijn weigering een boete van 30.000 euro riskeerde en zelfs een gevangenisstraf. De boer weigert zijn chardonnay en pinot noir druiven te beschermen tegen flavescence dorée, een ziekte die lelijk huis houdt in de wijnregio Côte-d'Or. Het verplichte pesticide brengt ongewenste schade toe aan bestuivers zoals bijen, zegt hij. Maar de rechter in Dijon had geen oren naar die uitleg en legt een boete op van 1.000 euro, waarvan de helft voorwaardelijk. Hij volgt daarmee de aanklager, die tot dezelfde stap opriep tijdens een pleidooi eind februari. De boer heeft meteen laten weten dat hij in beroep gaat. "Ik voel me niet schuldig", zei hij in een reactie in de Franse krant 'Le Monde'. "Het is onaanvaardbaar dat we ons tegenwoordig moeten verstoppen en bang moeten zijn om een standpunt in te nemen." De zaak doet heel wat stof opwaaien in wijnland Frankrijk. Een online petitie tegen het proces verzamelde meer dan een half miljoen handtekeningen.

Dat blijkt uit een studie die vandaag werd gepubliceerd. Europees commissaris voor Gezondheid Tonio Borg kon vandaag nochtans een gematigd positief verhaal vertellen. In de zeventien onderzochte lidstaten lag de sterfte gemiddeld minder hoog dan verwacht. Vorig jaar nam de Europese commissie nog het besluit om vier pesticiden te verbannen die de bijenpopulaties schaden. De studie van vorige winter toont een duidelijk verschil tussen het noorden en het zuiden van Europa. In Griekenland, Italië, Spanje, Hongarije en Slowakije stierf minder dan 10 procent van de bijen, een percentage dat als acceptabel wordt beschouwd. Denemarken, Zweden, Finland, Estland en Groot-Brittannië overschreden de kaap van 20 procent, wat als onrustwekkend wordt gezien. De hoogste mortaliteit werd waargenomen in België: met 33,6 procent meer dan een derde van de populatie. Voor het onderzoek werden 32.000 gekweekte kolonies bestudeerd. Naar de wilde bijen werd niet gekeken, hoewel hun situatie nog zorgwekkender is, aldus Tonio Borg.

Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Oxford berekend. Zij voerden een meta-analyse uit op basis van bijna honderd studies uit de voorbije dertig jaar en vergeleken de biodiversiteit tussen biologische en traditionele landbouwmethoden. Biodiversiteit wordt door de onderzoekers gedefinieerd als ‘het aantal of de hoeveelheid van soorten (organismen) die voorkomen’. Het verschil tussen bio- en traditionele landbouw ligt in het al dan niet gebruiken van pesticiden, herbiciden en kunstmatige bemesting. De algemene conclusie is dat de aanwezige biodiversiteit gemiddeld één derde groter is waar biologische landbouwmethoden worden gebruikt. Planten hebben het meeste voordeel bij biolandbouw, hoewel ook grote positieve effecten gevonden worden op andere organismesoorten als vogels en microben. Biolandbouw heeft de grootste positieve effecten op het aantal aanwezige bestuivers, zoals bijvoorbeeld de honingbij. Met betrekking tot het gewastype, is de hogere biodiversiteit vooral opvallend bij de verbouwing van graangewassen. Minder grote effecten worden gevonden bij de verbouwing van groenten en bij boomgaarden.

Het gaat niet goed met de hommels. Vooral intensieve landbouw is net als bij de bijen de grote boosdoener. Een kwart van alle hommelsoorten wordt met uitsterven bedreigd, zo blijkt uit een rapport dat vandaag bekend is gemaakt door IUCN, de wereldwijde koepel van natuurorganisaties. Hommels en bijen zorgen voor bestuiving van groente en fruit. Ze vormen daardoor een belangrijke schakel in de voedselvoorziening. Maar de insecten lijden ernstig onder het gebruik van bestrijdingsmiddelen en gronduitbreiding in de intensieve landbouw. Nederland gebruikt volgens de natuurbeschermers de grootste hoeveelheid bestrijdingsmiddelen per hectare van alle Europese landen.

‘Gedane zaken nemen geen keer’. Vernieuwende technieken en technologie hebben allang hun intrede gedaan in onze voedselproductie. De moderne boerderij is een agrarische fabriek. Dit is geen verwijt, maar een constatering. De nostalgie naar het ambachtelijke landleven staat in schril contrast tot de werkelijkheid. De biologische ideologie en het sterk geromantiseerde beeld van het platteland staan meer dan haaks op huidige en toekomstige landbouwprocessen om tegemoet te komen aan ruim negen miljard monden in de nabije toekomst. Vooruitgang en verandering zijn niet te stoppen, maar ze mogen geen ethische en ecologische grenzen overschrijden. Wij als mondiale samenleving dienen deze grenzen vast te stellen en te bewaken. Wereldleiders moeten hun verantwoordelijk nemen in deze uitdagende kwestie.