De Gezondheidsraad heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke oorzaken van kinderleukemie (Engelstalig rapport in de bijlage), omdat het aantal gevallen van de ziekte in de jaren negentig opeens steeg. Jaarlijks krijgen nu ongeveer vijf op de honderdduizend kinderen de ziekte, een vorm van kanker aan het bloedvormende systeem van het lichaam. Vrouwen die zwanger zijn of het willen worden, moeten niet werken met bestrijdingsmiddelen.

Dat blijkt uit de Vogelbalans 2012, de jaarlijkse graadmeter van de Nederlandse vogelpopulatie. Van de broedvogels op het platteland is de voorbije vijftig jaar driekwart verdwenen, berekent Sovon. Grootste verliezer is de veldleeuwerik (Alauda arvensis), waarvan de populatie sinds 1960 met 96 procent is afgenomen. Andere prominente verliezers zijn de patrijs Perdix perdix (-93 procent), de zomertortel Streptopelia turtur (-92 procent), de ringmus Passer montanus (-93 procent) en de grutto Limosa limosa (-68 procent). De Vogelbescherming Nederland is geschrokken. 'Het gaat slechter dan we al vreesden', aldus woordvoerster Marieke Dijksman. Zij is bang dat de financiering van de maatregelen om de vogels te redden, onder druk komt te staan. 'Er wordt officieel gewerkt aan vergroening van het Europese landbouwbeleid, maar in de praktijk komt daar niets van terecht.'

Dit is bepaald aan de hand van de macrofauna-maatlat van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Macrofauna zijn kleine, maar met het blote oog zichtbare, ongewervelde dieren (insecten, slakken, etc) die in het oppervlaktewater leven. Van elke bemonstering van de waterschappen is de aanwezige macrofauna vergeleken met de referentie voor natuurlijke wateren of voor de maximaal haalbare kwaliteit bij kunstmatige wateren. Slechts een klein deel van de wateren (ongeveer 10%) heeft een goede natuurkwaliteit. Een goede natuurkwaliteit komt voor langs de grens met Duitsland, de sprengen (gegraven beken) van de Veluwe, de Wieden en Weerribben, bij brakke wateren in Zeeland en langs de Overijsselse Vecht.

Kinderen die tijdens de zwangerschap blootgesteld werden aan pesticiden die vaak op voedingsgewassen gebruikt worden, hebben op latere leeftijd vaak een lager IQ. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Berkeley. De wetenschappers volgden 329 kinderen van bij de zwangerschap tot ze zeven jaar oud waren. De kinderen leven allemaal in Salinas, een landbouwstadje in Californië. Uit de studie blijkt dat naarmate de kinderen als foetus meer blootgesteld werden aan organofosfaten, ze later duidelijk minder goed scoren op IQ-tests. "Het verband is substantieel", zegt hoofdonderzoeker Brenda Eskenazi, hoogleraar Epidemiologie en Kindergezondheid. "Het verschil kan erop wijzen dat die kinderen gemiddeld slechter scoren in het onderwijs en meer aandacht vragen op school."

Dit is bepaald met de maatlatten van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze maatlatten zijn opgesteld voor elk watertype. Het uitgangspunt voor een 'zeer goede kwaliteit' is de natuurlijke referentie: de waterplantengemeenschap die kan worden aangetroffen in een ongestoorde, optimale situatie. De meeste wateren hebben een waterplantengemeenschap die (ver) afwijkt van deze natuurlijke referentie. De geringe kwaliteit komt vaak door vermesting zodat dat het water voedselrijk (eutroof) is. Andere oorzaken zijn een onnatuurlijke inrichting, een vastgesteld waterpeilbeheer en een vervuilde, voedselrijke waterbodem.

Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) en RAVON doen onderzoek naar de oorzaken van massale sterfte van amfibieën in Nederland. In 2011 hebben we onderzoek naar ranavirus uitgevoerd in o.a. het Dwingelderveld. Al jaren melden betrokken vrijwilligers bij RAVON sterfte van amfibieën. Meestal betrof dit sterfte die terug te voeren was op dieren die onder het ijs waren gestikt, maar soms ook betrof het onduidelijker oorzaken. Om inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaak van deze massale sterfte, heeft DWHC een enquête verstuurd naar alle actieve RAVON waarnemers. Heeft u deze enquête niet ontvangen, maar wilt u wel doorgeven of u wel of geen sterfte heeft waargenomen, neemt u dan contact op met DWHC via email: dwhc@uu.nl.

Het Rozenkransje (Antennaria dioica) is een tweehuizige, kruipende plant, die zich behalve via zaad ook vegetatief kan uitbreiden. De soort was vroeger een algemene verschijning in schrale graslanden in de duinen en op de hogere zandgronden. Sinds 1950 is het Rozenkransje echter gestaag afgenomen. Er zijn aparte mannelijke en vrouwelijke planten en de aanwezigheid van beide geslachten in een populatie is noodzakelijk voor een succesvolle voortplanting. De bestuiving van het Rozenkransje beïnvloedt de levensvatbaarheid. De bloemhoofdjes worden bezocht door een breed scala aan insecten, verschillende soorten vliegen, zweefvliegen, bijen, mieren en dagvlinders. Het aantal insecten dat op de bloemhoofdjes wordt gezien is echter relatief laag. Een bestuivingsexperiment in twee populaties bij Bergen aan Zee liet zien dat het met de hand opbrengen van extra stuifmeel op de stempels van natuurlijk bestoven bloemhoofdjes tot een zeer sterke toename in de zaadproductie (van 20 naar 60 zaden/hoofdje) leidde.

De problemen blijven zowel bij het Europese oppervlakte- als grondwater groot. Daarvoor heeft de EU ecologische, chemische en kwantitatieve normen opgesteld, in de zogeheten kaderrichtlijn water. Die normen moeten vanaf 2015 gehaald worden, maar meer dan de helft van het oppervlaktewater (rivieren, meren en kustzones) krijgt echter nog steeds een onvoldoende voor de ecologische normen. Het jongste EEA-rapport voorspelt dat slechts 52 procent van het Europese water de normen haalt die de Europese Unie zichzelf voor 2015 heeft opgelegd. In zestien EU-landen is meer dan 10 procent van het grondwater er chemisch slecht aan toe. In Vlaanderen, Luxemburg, Tsjechië en Malta loopt dat zelfs op tot 50 procent.

In de zomer van 2010 wilde de kweek van groot koolwitjes niet vlotten. Ook bij Entomologie aan Wageningen Universiteit, waar met dezelfde koolwitjes en dezelfde planten wordt gekweekt, ging het mis. De uitgekomen vlinders zagen er op het eerste gezicht goed uit, maar het viel op dat ze aan de kleine kant waren. En ze wilden nauwelijks paren en dus ook geen eitjes leggen of hoogstens kleine eipakketjes en solitaire eieren waarvan er maar enkele uitkwamen. Een week later bleek dat de vlinders ook niet goed vlogen en snel dood gingen. Toen er het volgende voorjaar eenmaal 'schone' planten werden aangeleverd was het opmerkelijk dat rupsen die pas in het laatste rupsstadium hiervan aten, vlinders leverden die wel paarden en eitjes legden. De planten waren niet met insecticiden bespoten, dus daaraan lag het niet. Maar waaraan wel? Na 6 maanden naarstig zoeken naar de oorzaak bleek het uiteindelijk te gaan om een middel waarmee de nieuwe lichting zaden was behandeld: fipronil (ook in de handel als Mundial), behorende tot de groep van fenylpyrazolen, een andere chemische categorie dan de neonicotinoïden.

Uit een nieuwe studie met als titel "Amerikanen eten hun gewicht in genetisch gemanipuleerd voedsel" blijkt dat er nog een scala aan onduidelijkheden rond dit thema hangt. Dat gaat van overconsumptie tot een gebrek aan gezondheidsstudies op lange termijn, lakse overheidscontroles en een onduidelijke wetgeving inzake het label. De studie die er kwam in opdracht van de Milieu Werkgroep analyseert de gegevens van het Amerikaanse Ministerie van Landbouw (USDA). Daaruit blijkt dat de gemiddelde Amerikaan per jaar 87 kilogram genetisch gemanipuleerd voedsel eet. Ter vergelijking: de gemiddelde volwassene weegt er 81 kilogram. En de gevolgen daarvan op lange termijn zijn nog steeds ongekend. "Hoog tijd voor degelijke gezondheidsstudies en een duidelijk label" zegt onderzoekster Renee Sharp.